"Tef’il" ve "Tefaül" ne demektir?

Cevap

Değerli Kardeşimiz;

Arapça’da kelimeler belli kalıplara göre farklı mana kazanır. Bu kalıpları belirlerken “Fe a le” fiili esas alınır ve bütün kalıplar onun ismiyle anılır. Meselâ; “Alime” fiili öğrendi manasında iken, Tefil kalıbına tercüme edilince, “öğretti”manasında Ta’lim şeklini alır. Ayrıca aynı kelime kademe kademe, yavaş yavaş, tedricen öğretmek manaları da gelir.

İşte; “Eğer kulumuza indirdiğimiz kitap hakkında bir şüpheniz varsa, siz de onun benzeri bir sûre getirin. Allah’tan başka bütün yardımcılarınızı da çağırın, eğer iddianızda doğru iseniz.” (Bakara, 2/23) ayetinde geçen ve “indirdik” manası verilen “nezzelnâ” kelimesi, tefil kalıbıyla gelmiştir. Bu kalıpta gelmesinin bir mucize olduğu, böylece hem Kur'an’ın nasıl indiği gösteriliyor, hem de “neden bir defada inmedi?” diyenlerin suallerine cevap verilmiş oluyor. Çünkü “tef’il” kalıbında gelen “nezzelna” tabiri, “Kur'an’ı, kademe kademe, hâdiselere göre ve tedricen indirdik”demektir.

“Enzelnâ” tabirinden anlaşılıyor ki, onların şüphelerinin menşei nüzul sıfatı olup, kat'i cevapları da, ispat-ı nüzuldür. Tedricen, yani ayet ayet, sure sure, hâdiselere göre nüzulü ifade eden tef'il babından “nezzelna” kelimesinin, def'aten nüzule delalet eden if'al babından “nezzelna” kelimesine tercihan zikredilmesi, onların, davalarında "Niçin Kur'an def'aten nazil olmamıştır?" diye delil getirdiklerine işarettir. (İşaratü’l-İcaz, Nübüvvet Konusu)

Aynı kalıpta gelen diğer husus ise: “İman edip güzel işler yapanları müjdele: Onların, altından ırmaklar akan bahçeleri olacak. O bahçelerden ne zaman rızık olarak bir meyveyle nasiplenecek olsalar, 'Bu, daha önce bize verilen rızık.' derler; çünkü o rızık, benzer şekilde onlara verilmiştir. Onların orada tertemiz eşleri olacak; ve onlar orada ebedî kalacaklar.” (Bakara, 2/25) ayetindeki “Onların orada tertemiz eşleri olacak” cümlesinde geçen “mutahharaten” kelimesidir.

Bu kelime de “temiz oldu”manasına gelen “Tahura” fiilinden tef’il kalıbına çevrilerek “mutahharaten” şeklinde gelmiştir. Ancak temizleyen değil, temizlenenler manasına gelen ism-i meful olarak geldiği için farklı manalar bildirmektedir. Böylece onların bir başkası tarafından temizlendiklerini, bunun da Allah tarafından yapılmasından dolayı, onların güzelliklerini anlatmanın mümkün olmadığını anlatmak içindir.

Tef'il babından ism-i mef'ul olduğundan, her halde tathir edici bir fail vardır. O fail de, ancak yed-i kudrettir. Binaenaleyh, yed-i kudretin tathir ve tenzih ettiği kadınların tavsifleri kabil değildir. Ve keza, “mutahharaten” kelimesi müteaddi olduğuna nazaran, o kadınların taharetleri kendilerinden olmayıp, başkasından onlara sirayet etmiş olduğu anlaşılır. Binaenaleyh, dünya kadınları da cennete girdikten sonra, bir tetahhur ve tasfiye ve tasaykul ameliyatıyla, güzellikte hurilerin derecelerine çıkacaklarına delalet eder. (bk. İşaratü’l-İcaz, Ahiret Konusu)

Sualinizde geçen Tefaul kalıbına gelince: Bu kalıp, bir işin müşterek ve karşılıklı yapıldığı manasını verir. Meselâ; “ketebe” fiili yazdı demektir. Ancak tefaul kalıbına çevrilince karşılıklı yazışmak manası oluşur. Bu nedenle bu kalıba çevrilen kelimelerin manası, beraber ve karşılıklı yapmak şeklinde değişikliğe uğrar.

Yukarıda da geçen (Bakara, 2/25) ayetteki “dediler” kelimesi şekil olarak sanki tefaul kalıbında gelmiş gibidir.

Bu nedenle cennetin harika ve mükemmel nimetlerini gören cennet ehli, bu güzellikler karşısında şaşkınlıklarını belirterek birbirlerine şöyle diyerek söyleştiler: “Bu daha önce bize verilen rızıktır.”
Ancak “dediler” kelimesi şeklen tefaul kalıbını andırıyorsa da, tam o kalıba çevrilmiş değildir. Bu nedenle ilgili yerde “Tefaul babının manası olan şirketi andırıyor” denilmiştir.

Kâlû, tefaul babının manası olan şirketi andırıyor. Yani;

"O rızkın acip keyfiyetinden ettikleri taaccüp ve istiğrabı birbirine söylemeye başladılar."(1)

(1) bk. İşaratü’ı-İcaz, Bakara Suresi, 25. Ayetin Tefsiri.

Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü

Kategorileri:
T
Okunma sayısı : 12.126
Sayfayı Word veya Pdf indir
Bu içeriği faydalı buldunuz mu?

Yorumlar

sezen

Ben cevabımı tam aldım Allah sizden razı olsun ilgilendiğiniz için. Benim daha bir çok sorum olacak, inşallah sizi sıkmamış olurum; cevabınızdan tatmin oldum.

Yorum yapmak için Giriş Yapın ya da Üye olun.

BENZER SORULAR

Yükleniyor...