"Zîhayatın en kıymettarı zîruhtur." En kıymettar nasıl ruh sahipleri oluyor; ruhsuz hayat mümkün mü?
Değerli Kardeşimiz;
Hayatsız ruh mümkündür, ama ruhsuz hayat mümkün değildir. Ruhu ayakta tutan şey âlem-i emir ve iradeden gelen kanun ya da emirdir. Ruh bu yönü ile araz değil cevherdir, yani ayakta tutulan değil ayakta tutandır. Yani ruh sebepsiz bir şekilde İlahî emir ve irade ile ayakta durmaktadır; bu yönü ile mevcudat içinde en mümtaz ve en cevher olan şey ruhtur.
Esas olan ruhtur; hayat ruhun bir hassesi ve sıfatıdır. Üstad'ın ruhu tarif ederken sıraladığı zîhayat, zîşuur gibi tabirler, ruhun birer vasfıdırlar. Yoksa ruhtan farklı ve başka şeyler değildirler. Aynı şekilde kalb, sır, latife, vicdan gibi hissiyatlar da ruhun vasıflarıdır.
Gelelim ruhsuz gibi duran nebatî hayatlara. Aslında bitkilerin de çok basit de olsa ruhları vardır. Mesela, elma nev’inin bir ruhu vardır, elmalar bu tek ruha bağlıdırlar; Üstadımız bu ruha "kanun-u teşekkül" demektedir. Bitkilerin her bir nev’inin böyle müşterek bir ruhu bulunmaktadır ve devamları da buna bağlıdır.
Üstadımız bu hususa şu şekilde işaret ediyor:
"Kanun-u teşekkülâtı, yüzer tohumcuklarında beka bulup devam eder. Madem bir parçacık ruha benzeyen o çiçeğin kanun-u teşekkülü, timsal-i sureti bir Hafîz-i Hakîm tarafından ibka ediliyor, dağdağalı inkılâplar içinde kemâl-i intizamla zerrecikler gibi tohumlarında muhafaza ediliyor, bâki kalır. Elbette, gayet cemiyetli ve gayet yüksek bir mahiyete mâlik ve haricî vücut giydirilmiş ve zîşuur ve zîhayat ve nuranî kanun-u emrî olan ruh-u beşer, ne derece kat'iyetle bekaya mazhar ve ebediyetle merbut ve sermediyetle alâkadar olduğunu anlamazsan, nasıl 'Zîşuur bir insanım.' diyebilirsin?"
"Evet, koca bir ağacın bir derece ruha benzeyen programını ve kanun-u teşekkülâtını, bir nokta gibi en küçük çekirdekte derc edip muhafaza eden bir Zât-ı Hakîm-i Zülcelâl, bir Zât-ı Hafîz-i Bîzeval hakkında, 'Vefat edenlerin ruhlarını nasıl muhafaza eder?' denilir mi?"(1)
(1) bk. Sözler, Yirmi Dokuzuncu Söz.
Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü
