"Âdil ve Hakîm-i Mutlakın Rahmân ve Rahîm ismine kasem ederim: Nev-i beşer, şer ve kubh ve batılı, zahmetsiz, yani ‘biselâmeti’l-emr’ ile hazmedemeyecektir. Hem de hikmet-i İlâhiye müsaade etmeyecektir." İzah eder misiniz?

Değerli Kardeşimiz;

“Vakta ki bu böyle, şu şöyle ve o öyledir. Acaba nev-i beşer şekavetiyle o fünunların şehadetini cerh ve istikra-i tâmmı nakz ve iptal ve meşiet-i İlâhiyesinin karşısında temerrüd, taannüde muktedir olacak mıdır? Kellâ, muktedir olmaz ve olamaz. Âdil ve Hakîm-i Mutlak’ın Rahman ve Rahîm ismine kasem ederim: Nev’-î beşer, şer ve kubh ve bâtılı, zahmetsiz yani ‘biselâmeti’l-emr’ ile hazmedemeyecektir. Hem de hikmet-i İlâhiye müsaade etmeyecektir.”(1)

İnsanlık; şerri, çirkinliği ve bâtılı hazmederek ve içine sindirerek kabul etmeyecek hem de Cenâb-ı Hakk’ın hikmeti buna müsaade etmeyecektir.

İnsanlık şerre, batıla ve çirkin şeylere inanabilir, ama asla onunla mutmain olup huzur bulamayacak. Şer ve batıl insan tabiatına uygun olmadığı için, daima insanlığı taciz edip rahatsız edecek ve insanlığın hakka yönelmesine itici bir güç olacak.

Mesela, mükemmel ve kusursuz bir sanat olan bir serçe kuşunu kör, sağır, cahil olan "tabiat yapıyor" denilmesini, insanın akıl ve vicdan midesinde hazmetmesi kolay olmuyor. Hatta insanın ruhu ve kalbi bu düşünceden dolayı daima sancı içinde kıvranıyor. İnsanın doğal yapısı böyle batıl şeylerle değil, ancak hak ve hakikat ile tatmin olup feraha kavuşabilir.

Ayrıca insanlığın vicdanını ve sağduyusunu temsil eden ilahi hikmet, batılın sürekli insanlık içinde kalmasına müsaade etmez. İlahi hikmet bir gün bu gayr-ı makul ve gayr-ı vicdani olan batıla itiraz edip, onu insanlığın bünyesinden defedecektir.

(1) bk. Muhakemat, Birinci Makale, Dokuzuncu Mukaddeme.

İlgili ders videosu için tıklayınız:
Prof. Dr. Şadi Eren, Muhakemat Dersleri (10.Bölüm)

Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü