Allah sıfatları ile tasarruf ediyor. Bu sıfatlardan hangileri ile doğrudan, hangileri ile dolaylı icraat yapıyor?
Değerli Kardeşimiz;
Allah’ın hayat sıfatı hariç, diğer altı sıfatı doğrudan tecelli ediyor. Sadece hayat sıfatı Muhyi isminin vasıtası ile tecelli ediyor. Kelam âlimleri Hayat sıfatının doğrudan değil, dolaylı olarak tecelli ettiğini ifade etmişlerdir. Diğer altı sıfat mutlak bir galibiyet ve ihata ile mahlûkat üzerinde doğrudan tecelli ediyorlar.
Mesela eşyadaki hikmet ve maslahatlar, ilmin bir tecellisidir. Sayısız hikmet ve maslahatlardan birisini tercih edip öne çıkarmak, irade sıfatının bir tecellisidir. İlim sıfatı tarafından planlanan sayısız hikmet ve maslahatlardan birisini irade sıfatı tercih edip öne çıkardıktan sonra, kudret sıfatı ile yaratılır.
Eşyanın şekli ve güzelliği basar sıfatının bir tecellisi iken, her eşyanın kendine mahsus bir sese sahip olması da sem’ sıfatının bir tecellisidir. Ve Allah’ın canlı ve cansız bütün mahlûkat ile alâkadar olması ise kelam sıfatının bir tecellisidir. Kur’an’da yıldıza, arıya, insanlara, cinlere ve meleklere ilham ve vahy edildiği ifade ediliyor. Demek Allah’ın kelam sıfatı sadece şuur sahibi varlıklarda değil, bütün mahlûkatta tecelli ediyor.
Vahdet-i vücud, bir ismin veya sıfatın galebesine ve cezbesine kapılıp, sair isim ve sıfatları ve onların tecellilerini fark edememe ve görememe noksanlığıdır. Yoksa bir sıfat tecelli ediyor da, onlar bu sıfatı kemali ile görüyorlar, diğerleri doğrudan tecelli etmediği için onları görmüyorlar mânasına gelmiyor.
Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü
