Bayrama kadar okumaya niyet edilen dua, neden Ramazan başında değil de Leyle-i Berat'tan itibaren başlıyor olabilir?

Değerli Kardeşimiz;

"Sizin leyle-i Berâtınızı ve gelecek Ramazanınızı tebrik eder ve bu gelecek leyle-i Kadri hakkınızda ve hakkımızda bin aydan daha hayırlı olmasını ve defter-i a’mâlimize böyle geçmesini Cenâb-ı Haktan niyaz ediyoruz. Ve böylece, bayrama kadar اَللّٰهُمَّ اجْعَلْ لَيْلَةَ قَدْرِنَا فِى هٰذَا الرَّمَضَانَ خَيْرًا مِنْ اَلْفِ شَهْرٍ لَنَا وَلِطَلَبَةِ الرَّسَاۤئِلِ النُّورِ الصَّادِقِينَ duasını etmeye niyet ettik." (Kastamonu Lahikası, 60. Mektup)

Berat Gecesi, Üstad'ımızın ifadesiyle "bütün senede bir kudsi çekirdek hükmünde ve beşer mukadderatının programı nevinden olması cihetiyle Leyle-i Kadr'in kudsiyetinde" olan bir gecedir. İşte bu özelliğindendir ki, İkinci bir Kadir Gecesi hükmünde kabul edilmiştir.

Berat Gecesi'nde başlayıp Kadir Gecesi'nde neticelenen ilahi mukadderat ve programdan dolayı, Üstad'ımız bu geceden başlayarak Ramazanın sonuna kadar bu duayı kendisi yaptığı gibi talebelerinin de yapmasını istiyor. Böylece ilahi mukadderatın hakkımızda daha hayırlı tecellisine mükemmel bir dua hükmüne geçecektir.

Yıllık bir program çerçevesinde yürütülen ticari faaliyetler, yıl sonunda o program esaslarına göre kontrol ve teftiş edilir. Kâr ve zarar hesapları yapılır. Kesin hesabın tespitinden sonra da gelecek yılın programı hazırlanarak son şeklini alır.

Her yıl tekrar edilen bu kontrol ve tespit işlemleri sayesinde, ekonomik hayatta istikrarlı ve sağlam bir ilerlemenin temini mümkün olur.

Bu misalin ışığında manevi hayatımıza ve faaliyetlerimize bakalım. Dünya, ahiret hayatının kazanılması için yaratılmış bir manevi ticaret yeri olduğuna göre, o ticaretle ilgili faaliyetlerin de yıllık muhasebeye tabi olması gayet normaldir.

Bu muhasebenin vakti üç ayların içindedir. Berat Kandili ile başlayıp Kadir Gecesi ile biten devreye rastlar.

Duhan suresinin 2., 3. ve 4. ayetlerinin Berat Gecesi'nden bahsettiği bildirilmektedir. Ayetlerin meali şöyle:

"O apaçık kitaba and olsun ki, biz onu gerçekten mübarek bir gecede indirdik. Çünkü biz onunla insanları uyarmaktayız. Bütün hikmetli işler o gecede tefrik olunur."

Bu ayetler hakkında iki görüş vardır. Çoğu tefsir alimlerinin görüşüne göre, bu mübarek gece Kadir Gecesi'dir. İkrime bin Ebi Cehil'in de dahil olduğu bir grup alim ise; bu gecenin Berat Gecesi olduğunu söylemişlerdir. Her iki tefsiri birleştiren diğer bir görüşe göre de hikmetli işlerin ayırımının yapılmasına Berat Gecesi'nde başlanmakta ve bu işlem Kadir Gecesi'ne kadar devam etmektedir. Bu hikmetli işler nelerdir ve ayetin manası nedir?

Yıllık Kader Programı

İbni Abbas'tan rivayet edildiğine göre, hikmetli işlerin birbirinden ayırt edilmesi şu şekilde cereyan etmektedir:

- Bu seneden gelecek seneye kadar meydana gelecek olayların hepsi ayrı ayrı melekler tarafından defterlere yazılır.

- Rızıklar, eceller, zenginlik, fakirlik, ölümler, doğumlar hep bu esnada kaydedilir.

- O yılki hacıların sayısı bile bu devrede takdir olunur.

- Herkesin ve her şeyin o sene içindeki mukadderatı kaydedilir.

Rızıkla alakalı defterler Mikail Aleyhisselama verilir. Savaşlarla ilgili defterler Cebrail Aleyhissalama verilir. Ameller nüshası, dünya semasında görevli melek olan İsrafil Aleyhisselama verilir ki bu büyük bir melektir. Ölüm ve musibetlerle ilgili defter de Azrail Aleyhisselama teslim edilir.

Fahreddin er-Râzî'nin açıklamasına göre bu defterlerin düzenlenmesi Berat Gecesi'nde başlar, Kadir Gecesi'nde tamamlanarak her defter sahibine teslim edilir.(bk. Hülâsâtü'l-Beyân, 13:5251

Berat Kandili'nin "bütün senede bir kudsi çekirdek hükmünde ve beşer mukadderatının programı nevinden olması cihetiyle Leyle-i Kadrin kudsiyetinde" (Şualar, On Dördüncü Şua, s.426) olması bu manalara dayanmaktadır.

Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü