Bediüzzaman'ın İlmi, Vehbî İlim midir?
Değerli Kardeşimiz;
Bediüzzaman'ın tüm ilmini "Vehbî ilim" sınıfına dâhil etmek yanlış olur kanaatindeyiz. Kendisi muazzam bir ilim kâbiliyetine sahiptir. Kıvrak bir zekâ ve kuvvetli bir hafıza. Bu tür kabiliyetlere ek olarak dâimi bir çalışma.
Kur'ân, Hz. Zülkarneyn ile ilgili olarak Kehf sûresinde şöyle der:
"Gerçekten biz onu (Zülkarneyn) yeryüzünde iktidar sahibi yaptık ve ona ulaşmak istediği her şeyi elde etmesinin bir sebebini verdik. O da, bu sebeplere tâbi oldu."(Kehf, 18/84, 85)
Benzeri kâbiliyetler verilen biri, sebeplerine yapışmasa elbette başarıya ulaşamaz.
İşte Bediüzzaman'a da muâzzam bir kapasite verilmiş, O da bu kapasiteyi lâyıkıyla değerlendirmiştir. Göz penceresinden âlemi seyreden ruh, beyin merkezinden de gerçekleri temâşa eder. Dil ne kadar tatma organıysa, beyin de o kadar düşünce organıdır. Aklın vazifesi gerçekleri kavramaktır. Beynin fonksiyonuna "Tefekkür" adı verilir.
Tefekkür, aklın çalışması, fikir üretmesidir. Akıl bir makineye benzetilirse, tefekkür bu makinenin çalışması ve üretimde bulunmasıdır.
Aklın başlıca iki çeşit seyri vardır:
1. Fikir.
2. Hads (Sezgi)
Fikir; aklın, ağır, tedrici ve zamanla kayıtlı olan düşünme seyridir. Hads ise, aklın bir lâhzada, bir hamlede matluba ulaşıverecek derecede seri olan âni seyridir. Bunlardan; "Fikir, görgüleri ve bilgileri bir tertibe koyup bildiğinden bilmediğini anlamak, âhiri evvele bağlamaktır. Hads, bir şeyin birden açılması, dolaysız kavrama, bir anda yakalamadır, şimşek gibi bir sür'at-i intikâldir."
Gecenin karanlığında çakan şimşeğin birden etrafı aydınlatması gibi, hads şimşeği dâhi, birden insanın idrâk âlemlerini aydınlatıverir. Fikir, hadse bir altyapı oluşturur.
Mesela; ilmî bir keşif için yoğun bir tefekkür içine giren ilim adamları, günün birinde mes'elelerini iç âlemlerinde halledilmiş, çözülmüş bulurlar. Bu, fikre terettüp eden bir hads parıltısıdır. İki tahta parçası birbirine sürtülünce belli bir noktadan sonra, tahtadan alev çıkar. Kezâ, bir mercekle kağıda güneşin harareti odaklandığında, bir zaman sonra kağıt yanmaya başlar. Onun gibi, tefekkürde yoğunlaşan insanlar, bazan kendilerini çok farklı bir idrâk boyutunda bulabilirler ve bulmuşlar.
Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü
