"Ene", "Marifetullah" ve "Esmâ-i Hüsnâ" münasebeti nasıldır?

Bir kudsî hadiste şöyle buyurulur;

“Ben gizli bir hazine (kenzen mahfiyyen) idim; bilinmekliği murad ettim, mahlûkatı yarattım.” (1)

Bediüzzaman Hazretleri de şöyle buyuruyor:

"Cenab-ı Hak bütün o kapıları ve kenz-i mahfîyi açan ene namında bir miftahı insanın eline vermiştir. Fakat, ene de kapısı kapalı bir bilmecedir. Bunun kapısı açılıyorsa kâinatın da kapıları açılıyor."(2)

İki manayı beraber değerlendirdiğimizde enenin esma kapılarını açan anahtar mahiyetinde olduğunu anlıyoruz. Bu manaya dair On Birinci Söz'de geçen şu ifadeleri örnek olarak verebiliriz:

"Senin fıtratında vaz edilen cihazatın anahtarlarıyla esmâ-i kudsiye-i İlâhiyenin gizli definelerini açmaktır, Zât-ı Akdesi o esmâ ile tanımaktır."(3)

Esma-i İlâhiye'nin sırlarını çözmek, Allah'ı yakından tanımaktır ki, zaten "marifetullah" da budur. İman eden insan marifetullahta yani Rabbini esmâ ve sıfatlarıyla tanımakta mertebeler kat ettikçe ruhu manevî zevklere, lezzetlere ve sürurlara gark olur.

"Evet, bütün hakikî saadet ve hâlis sürur ve şirin nimet ve sâfi lezzet, elbette marifetullah ve muhabbetullahtadır." (20. Mektup)

Marifullah denilice Allah’ı bütün esmâ ve sıfatlarıyla ve şuunatıyla tanımak hatıra gelir. Ahsen-i takvimde yaratılan insan bütün esmâya mazhar olma şerefine ermekle marifet sahasında en ileri makamlara çıkmaya namzet olmuştur. Bu ise hakiki bir saadettir; dünyanın gelip geçici saadetleriyle mukayese edilmeyecek kadar yüksektir.

Meselâ Otuzuncu Lem'a'da geçen şu ifadelere nazar edelim:

"Bir insan, bir ayda yıkanmazsa ve küçük odasını süpürmezse çok kirlenir, pislenir. Demek bu saray-ı âlemdeki paklık, sâfilik, nuranîlik, temizlik, mütemadiyen hikmetli bir tanziften, bir dikkatli tathirden ileri geliyor."(4)

İnsan maddî kirlerinden temizlenmek için nasıl yıkanıyor ise, evini süpürüyor ise, öyleyse bu koca kâinatı da yıkayan temizleyen, enkaz ve süprüntülerden arından bir Zât var ki, o da Kuddûs olan Allah'tır. İşte bu fikrî terakkiyi ene sayesinde yapıyoruz...

Dipnotlar:
(1) bk. Acluni, II/132.
(2) bk. Mesnevi-i Nuriye, Şemme.
(3) bk. Sözler, On Birinci Söz.
(4) bk. Lem'alar, Otuzuncu Lem'a, Birinci Nükte.