"Evet, cennet, bütün lezaiz-i maneviyeye medar olduğu gibi, bütün lezaiz-i cismaniyeye de medardır." Lezzetlerin ruhani olduğunu beyan eden âlimler de var. Üstad'ın bilhassa cismani lezzetlere dikkat çekmesinin hikmeti ne olabilir?

Değerli Kardeşimiz;

Cennetteki cismani lezzetleri inkâr etmek; Ehl-i sünnetin yolunu terk etmek demektir. Üstadımızın cismani lezzet ve elemlere bilhassa dikkat çekmesindeki gayesi; Ehl-i sünneti teyit etmek ve bu görüşü müdafaa etmektir.

Cennetteki cismani lezzetleri ruhani olarak anlamak ya da tevil etmek; cennetle alakalı ayet ve hadislerin açık, kesin ve sarih manaları ile asla bağdaşmaz. Bu yüzden cenneteki bütün lezzetler ve cehennemdeki bütün azaplar; hem ruhani hem de cismani olacaktır. Cennet ve cehennemin cismani olduğu ifade eden yüzlerce ayet ve hadis vardır. Bunu aksini iddia etmek sapkınlık ve dalalettir.

Bu ayet ve hadislerden birkaç tanesini takdim edelim:

"Altlarından ırmaklar akan, birbiri üzerine bina edilmiş yüksek köşkler..." (Zümer, 39/20),

"... güzel meskenler..." (Tevbe, 9/72)

"Türlü ağaç ve meyvelere, akar kaynaklara, görünüş ve kokusu güzel, isteyenlerin yanına kadar sarktığından koparılması kolay, türlü bol meyvelere sahip..." (Rahmân, 55/58-54)

"Onlara canlarının çekeceğinden (her) meyve ve eti bol bol vermişizdir!.." (Tûr, 52/22).

"Etraflarında altın tepsiler ve bardaklarla dolaşılır. Ve orada canların kendisini çektiği ve gözlerin hoşlandığı her şey vardır. (Ve yine denir ki:) Artık siz orada, ebedî olarak kalacaksınız. İşte yapmakta olduklarınıza karşılık, kendisine vâris kılındığınız cennet, budur! Sizin için orada birçok meyveler vardır; onlardan yersiniz." (Zuhruf, 43/71-73)

"İman eden ve güzel işler yapanları müjdele: Altlarından ırmaklar akan cennetler onlarındır. O cennetlerden rızık olarak bir meyve yediklerinde, 'Bu daha önce yediğimiz rızıktandır.' derler. Rızıkları, dünyadakine benzer şekilde kendilerine sunulur. Orada onlar için tertemiz kadınlar vardır. Onlar orada ebedî olarak kalacaklardır." (Bakara, 2/25)

"Dirilten de öldüren de odur. Gece ile gündüzün birbiri ardından gitmesi de onun emrine bağlıdır. Düşünmez misiniz?" (Mü'minûn, 23/80).

"Kendi yaratılışını unutur da 'Çürümüş kemikleri kim diriltecek?' diyerek bize misal vermeye kalkar. De ki; onları ilk defa yaratan diriltecektir. O, her türlü yaratmayı bilendir." (Yâsîn, 36/78, 79).

Rivâyete göre Übeyy b. Halef, bir gün Hz. Muhammed (asm)'e elinde çürümüş bir kemikle gelerek parmaklarıyla onu ufalamış ve: "Muhammed! Allah'ın bu çürümüş dağılmış kemiği tekrar dirilteceğini mi sanıyorsun?" deyince Peygamberimiz (asm); "Evet, Allah bunu diriltecek, seni de öldürdükten sonra diriltip cehenneme sokacaktır." demiş, yukarıdaki ayet de bunun üzerine nazil olmuştur.(1)

Risale-i Nurların hemen her yerinde cennet ve cehennemin cismani olduğu ifade ediliyor. Bunlardan bir tanesi açık ve net bir şekilde, neden cismani olması gerektiğini şöyle izah ediyor:

"Sual: Kusurlu, noksaniyetli, mütegayyir, kararsız, elemli cismaniyetin ebediyetle ve cennetle ne alakası var? Madem ruhun âli lezaizi vardır; ona kâfidir. Lezaiz-i cismaniye için bir haşr-i cismani neden icab ediyor?"

"Elcevap: Çünkü nasıl toprak suya, havaya, ziyaya nisbeten kesafetli, karanlıklıdır, fakat masnuat-ı ilahiyenin bütün envaına menşe ve medar olduğundan bütün anâsır-ı sairenin manen fevkine çıktığı gibi; hem kesafetli olan nefs-i insaniye, sırr-ı câmiiyet itibarıyla, tezekkî etmek şartıyla bütün letaif-i insaniyenin fevkine çıktığı gibi; öyle de cismaniyet en cami, en muhit, en zengin bir ayine-i tecelliyat-ı esma-i İlahiyedir. Bütün hazâin-i rahmetin müddeharâtını tartacak ve mizana çekecek aletler cismaniyettedir. Mesela, dildeki kuvve-i zaika, rızık zevkinde, enva-ı mat'umat adedince mizanlara menşe olmasaydı, her birini ayrı ayrı hissedip tanımazdı, tadıp tartamazdı."

"Hem ekser esma-i İlahiyenin tecelliyatını hissedip bilmek, zevk edip tanımak cihazatı yine cismaniyettedir. Hem gayet mütenevvi ve nihayet derecede ayrı ayrı lezzetleri hissedecek istidatlar yine cismaniyettedir."(2)

Yüzlerce ayet; cennetin cismani lezzetlerine dikkat çekmektedir. Hem bu ayetlerde zikredilen nimetler ruha değil, bedene ait lezzetlerdir.

Cennetteki cismaniyet ile dünyadaki cismaniyet arasında çok fark vardır. Cennetteki cisimler idrakli ve şuurlu olup, aynı zamanda latif ve nurani olacaklardır. Dünyadaki cisimler, hem idraksiz ve şuursuz, hem de kesif ve katıdırlar. Bu da birçok kayıt ve sınırlamayı beraberinde getiriyor.

Yani cennetin cisimleri ruh gibi latif ve nurani olacaklar. Ceset ile ruh birbirine yakın, bir halette bulunacak, ama asla cismaniyetini kaybetmeyecek.

Mesela, dünyada cesedimiz maddi ve kesif olduğu için bir anda iki işi göremez, aynı anda birkaç mekânda bulunamaz, ama cennette cesedimiz yine ceset olarak nurani ve latif olacağı için bir anda binlerce işi görecek, aynı anda milyonlar mekânda dolaşabilecektir. Bu sebeple ruh olmakla, ruh gibi olmayı iyi ayırmak lazım gelir.

Cennette her şey ruh değil, ruh gibi nurani ve latif olacaklardır. Zaten nuraniyet ve letafet ruhun bir vasfıdır, onun aynısı ve cevheri değildir; bu sebeple aynı vasıf maddede de olabilir. Nitekim röntgen şuaı, ışık hüzmeleri maddi olmasına rağmen, aynı ruh gibi birçok hususiyete sahiptirler. Dünyada bile bunun misalleri varken ebed âlemi olan cennette neden olmasın.

Bilindiği gibi cennette, namaz, oruç, hac, zekât gibi ibadetler yok. Ama marifette terakki, orada, çok daha ileri seviyesiyle, yine hükmünü icra edecek. Burada, bir bardak suda Allah’ın rahmetini okuyan, onu Rezzak olarak tanıyan bir mü’min, orada cennet ırmaklarından içecek, Rabbinin rezzakiyetini çok daha güzel anlayacak, daha geniş dairelerde tefekkür edecek.

Burada semayı seyreden gözler, orada Arşı seyredecekler.

Ba’s hadisesiyle insanlar yeniden yaratılırken, cennetin bütün lezzetlerinden faydalanabilecek ve cehennemin o hayallere sığmaz acılarını çekebilecek bir mahiyete kavuşacaklar.

İşte, mümin, bu yeni yaratılışıyla, cennette dünyadakinden çok daha fazla lezzet alacak; tefekkürü, hayreti, şükrü ve marifeti de o nisbette artacaktır.

Bu dünyadaki nimetler, cennettekilerin yanında gölge gibi. O halde, oradaki marifet de bu dünyadakinden o derece ileri olmalı.

Dipnotlar:

1) bk. Vâhidî, "Esbâbü'n-Nüzûl", Tefsîr Sûre-i Yâsîn.

2) bk. Sözler, Yirmi Sekizinci Söz.

Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü