"Takdimiyle hasrı ifade eden بِاْلاٰخِرَةِ kelimesi, bazı Ehl-i kitabın iman ettikleri âhiret, hakikî bir âhiret olmadığına târizdir." Kur'an-ı Kerim'de iğneleme (ta’riz) var mı, izah eder misiniz?
Değerli Kardeşimiz;
"Onlar ahirete kesin olarak inanırlar" ayetinde ahiret kelimesi başa alınmıştır. Aslında şöyle de olabilirdi: "Onlar inanıyorlar ahirete." Ancak birinci cümle ayet olmuştur, bundan maksad, kat’iyet ifade etmesidir. Yani: "Onlar (mü’minler) kesin olarak, yalnız ve yalnız Kur'an'ın bahsettiği ahirete inanıyorlar" demektir.
Fakat bazı Ehl-i kitabın; "Cehennem bizi birkaç gün yakacaktır" şeklindeki ifadeleri gösteriyor ki, onlar Kur'an'ın bahsettiği hakiki ahirete değil, kendi kafalarında hayal ettikleri mecazî bir ahirete inanıyorlar.
Ayrıca lezaiz-i cismaniyeye de inanmıyorlar. Burada, onların cismanî lezzete inanmadıklarını iki şekilde anlıyoruz:
Birincisi: Madem cehennem cesetlerine muvakkat dokunacaktır; öyle ise cennet için de aynı şeyi düşünüyorlardır.
İkincisi ise: Zaten Ehl-i kitab, ahiretin cismanî olduğunu kabul etmiyor. Yalnız ruhanî olduklarını kabul ediyorlar. İşte bu bilinen hakikat, burada hatırlatılmıştır.
"2. Takdimiyle hasrı ifade eden بِاْلاٰخِرَةِ kelimesi, bazı ehl-i kitabın iman ettikleri âhiret, hakikî bir âhiret olmadığına târizdir."
"Çünkü, onların لَنْ تَمَسَّنَا النًّارُ اِلاَّۤ اَيَّامًا مَعْدُودَةً âyet-i kerimesinin hikâye ettiği gibi, 'Cehennem ateşi, bizi daima yakacak değil ya! Ancak birkaç gün yakacaktır.' gibi sözleriyle ve bir cihette lezaiz-i cismaniyeyi nefiy ve inkâr ettiklerinden anlaşıldığına göre, bildikleri âhiret, mecazî bir âhiret imiş."(1)
Bu cümlede Ehl-i kitabın ahiret itikadının ne kadar esassız ve çürük olduğu ifade ediliyor. Yani Ehl-i kitabın, "Cehennem bizi birkaç gün yakacaktır" şeklindeki ifadeleri gösteriyor ki, onlar Kur'an'ın bahsettiği hakikî ahirete değil, kendi kafalarında hayal ettikleri mecazî bir ahirete inanıyorlar. Ayrıca lezaiz-i cismaniyeye de inanmıyorlar.
Kur’an'da iğneleme, azarlama, istihza ve tariz gibi edebî sanatlar kullanılmıştır.
"Edebiyatta 'ta'riz' 'kapalıca itiraz etmek' demektir. Bunu 'bir tarafı gösterip diğer tarafı kastetmek' diye tarif ederler."
"'Kitabınızı o kadar muhafazaya çalışıyorsunuz ki sahifeleri dağılmasın diye kenarlarını kesmiyorsunuz' ibaresi bir tarizdir. Bundan maksûd olan; 'Ders çalışmadığınız kitaplarınızın kenarlarını kesmeyişinizden belli' ifadesidir. O ise bir itirazdır. Birinci fıkrada bir taraf, yani; 'kitapların kesilmediği' gösterilmiş, fakat onunla diğer taraf yani 'çalışmamak' anlatılmak istenmiştir."(2)
Dipnotlar:
(1) bk. İşârâtü'l-İ'câz, Bakara Sûresi, 4. Âyet Tefsiri.
(2) bk. Tahirü'l-Mevlevî, Edebiyat Lügati, s. 161.
Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü
