"Zıt, zıddına muânid ise de, çok hususlarda mümasil olur." ne demektir?
Değerli Kardeşimiz;
"Altıncısı: Zıt, zıddına muânid ise de, çok hususlarda mümasil olur. Binaenaleyh iman, lezaiz-i ebediyeyi ismar ettiği gibi, küfür de âlâm-ı elîmeyi ve ebediyeyi âhirette intaç etmesi, şe'nindendir."(1)
Cennet ile cehennem muhteva olarak birbirine iki zıttır. Lakin birbirlerinin vücuduna ve manasına da mümasildirler. Yani birbirlerini gösterip iktiza ediyorlar. Evet, cenneti manalı ve hikmetli kılan, onun zıddı olan cehennemdir. İman ve ibadet nasıl cennetin varlığına sebep teşkil ediyor ise, küfür ve isyan da aynı şekilde cehennemin varlığına sebep teşkil edip, müşterek gaye olan ahiretin varlığında birleşiyorlar ve mümasil oluyorlar. Yani aynı hedefi iktiza ediyorlar.
Küfür nasıl imanın kıymet ve güzelliğini göstermek noktasında ona mümasil ise, yani onu kendi aynasında parlatarak gösteriyor ise, aynı şekilde cennet ve cehennemde de bu mana hükmediyor. Cennetliklerin, zalimleri, kâfirleri, din düşmanlarını azap içinde görmesi nasıl cenneti ikmal ediyor ise, aynı şekilde cehennemliklerin de cennetteki mü’minleri ve mazlumları görmesi ve bilmesi cehennemin azabını tekmil edip tamamlıyor.
Soğuk ile sıcak mahiyet olarak birbirlerine zıt olsalar da, birbirlerinin nisbî değerlerini göstermek noktasından birbirlerine mümasildirler. Sıcak aynasında soğuğun; soğuk aynasında da sıcağın kıymeti bilinir. Allah kâinatta nisbî değerleri göstermek için zıtları birbirinin imdadına ve yardımına göndermiştir ki, Üstad Hazretlerinin "mümasil olur" ifadesi bu inceliğe işaret ediyor.
Kâinattaki bütün kötülükler ve şerler, en az iyilik ve hayırlar kadar ahirete bakar ve ona işaret eder. Dünyadaki lezzetler ile cennet arasında nasıl bir irtibat varsa, dünyadaki azap ve sıkıntılar ile cehennem arasında da benzer bir irtibat vardır ki, mümasil tabiri bu benzerliğe kinayedir.
(1) bk. İşârâtü'l-İ'câz, Bakara Suresi, 7. Ayetin Tefsiri
Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü
Yorumlar