"Göze göstermeyen bir ecza ile yazılan ve görünmeyen bir yazıyı göstermek için sürülen bir ecza misillü..." İzah eder misiniz?
Değerli Kardeşimiz;
"Acaba her senede dört yüz bin envâı birden zemin yüzünde icad eden; ve semâvat ve arzı altı günde halk eden; ve altı haftada, her baharda, kâinattan daha san'atlı, hikmetli, zîhayat bir kâinatı inşa eden bir kudret-i ezeliye, bir ilm-i ezelînin dairesinde plânları ve miktarları taayyün eden mevcudat-ı ilmiyeyi, göze göstermeyen bir ecza ile yazılan ve görünmeyen bir yazıyı göstermek için sürülen bir ecza misilli, gayet kolay o mâdûmât-ı hariciye olan mevcudat-ı ilmiyeye vücud-u haricî vermeyi o kudret-i ezeliyeden uzak görmek ve icadı inkâr etmek, evvelki güruh olan Sofestâîlerden daha ziyade ahmakane ve cahilânedir."(1)
Allah, kâinattaki her şeyin planını ezelî ilmi ile takdir ve tayin ediyor. Daire-i ilminde olan bu eşyayı “ol!” emri ile daire-i kudrete çıkarıyor.
Üstad hazretleri bu hakikate şöyle bir misal veriyor: Gözle gürülmeyen bir madde ile bir yazı yazılmış olsun. Bu yazının üstüne onu göstermeyi temin edecek bir madde sürüldüğünde yazı derhal ortaya çıkıyor.
Eşyanın İlâhî ilimdeki hallerine mahiyet deniliyor. Bu mahiyetler Cenab-ı Hak dilediğinde derhal yaratılıyor ve haricî âlemde görünüyorlar.
Büyük ve küçük, az ve çok Allah’ın sonsuz kudreti karşısında müsavidir. Allah neyi yaratmayı irade etse o şey, büyük olsun küçük olsun aynı kolaylıkla hemen vücut sahasına çıkıyor.
Bu temsil kader ile kudret arasındaki münasebete işaret ediyor. Kader her şeyin ilmî planını tesbit ediyor, kudret ise o ilmî vücutları görünür hale getiriyor, yani icat ediyor. O sonsuz kudret karşısında, bir dağ ile bir çakıl taşı, bir çiçek ile koca bir bahar, bahar ile cennet arasında hiçbir fark yoktur.
(1) bk. Lem'alar, Yirmi Üçüncü Lem'a.
Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü
Yorumlar
İlm-i İlahi muhittir. Yani herşeyi içine almıştır. Mümkün olan herşey ilm-i İlahide dir. Bir örnekle açıklayalım.
Bir inşaat mühendisi kaç farklı şekilde bina tasarayabilir. Elcevap: Sonsuz. Yani eğer ömrü yetse sonsuz farklı şekilde bina tasarımı yapabilir. İnşaat Mühendisi bir bina yapmak için oturup onu tasarlaması gerekir. Bazen de bilgisayarında hazır tasarımlar bulunur. Tasarlamaya lüzum kalmadan istediği tasarımı yazıcıdan çıktı alabilir.
Eğer O inşaat mühendisinin bilgisayarında tasarlayabileceği bütün binaların planlarının olduğunu varsayarsak o zaman onun bilgisayarında sonsuz bina planı var demektir. Bir planı kağıda dökmek istediğinde tasarım yapmasına gerek yoktur sadece istediği planı çıktı alacaktır.
Aynen öyle de Cenab-ı Allah'ın yaratabileceği herşey ilminde vardır. Ne kadar şey yaratabilir? Elcevap: Sonsuz. Yaratabileceği her şey ilminde hazır bulunuyorsa bu ilminin de sonsuz olduğunu gösterir. O halde bir şey yaratmak istediğinde tasarlaması gerekmez. zaten ilminde onun tasarımı vardır. O sadece ilminde bulunan tasarımı kudretiyle varlık alemine çıkardır. Bilgisayarda sanal olarak bulun bir planın alem-i şehadete kağıt üzerinde olarak çıkması gibi. Onun ilminde ve kader defterinde her şey yazılıdır. Yazılı olan herhangi bir planı yaratmak istediğinde sadece ilmindeki mevcut plana kudretiyle vucut giydirmesi gerekir.
İlgili yerde Üstad "Göze göstermeyen bir ecza ile yazılan ve görünmeyen bir yazıyı göstermek için sürülen bir ecza misillü" örneğiyle bunu anlatmak istemiştir. Kağıda özel bir mürekkep ile yazı yazılır fakat yazılar görünmez. Gizli mürekkeble tepkimeye girip yazıları ortaya çıkarcak başka bir maddeyi o kağıda sürdüğünüz zaman yazılar görünür. Şifreli ve gizli mesajlar için kullanılan bu yöntemle ilgili meseleyi açıklamıştır. Yani Kader defterinde Cenab- Hakk 'ın yaratabileceği herşeyin ölçüleri takdir edilmiştir. Yaratmak istediğinde sadece ilgili ölçülere onları gösteren maddeyi sürmek gibi kudretiyle harici vucud giydirmektedir...