"Hırs-ı şöhret, hubb-u cah, makam sahibi olmak, emsaline tefevvuk etmek gibi hisler ve insanlara iyi görünmek, tasannukârâne ve tekellüfkârâne tarzını takınmakla riya eder." İzah eder misiniz?
Değerli Kardeşimiz;
"İkinci nokta: Riyaya insanları sevk eden esbabın, (...)"
Üçüncü sebep: Hırs-ı şöhret, hubb-u cah, makam sahibi olmak, emsaline tefevvuk etmek gibi hisler ve insanlara iyi görünmek, tasannukârâne (haddinden fazla kendine ehemmiyet verdirmek) ve tekellüfkârâne (lâyık olmadığı yüksek makamlarda görünmek) tarzını takınmakla riya eder."(2)
Hırs-ı şöhret, insanlar nezdinde meşhur olma arzusu taşımaktır ki, bu da riyaya yani gösterişe iter. İnsanlar nazarında meşhur olmak için, onların dikkatini çekecek şeyleri yapmaya çalışır ki, bu hal ihlas ve samimiyetle bağdaşmaz.
Hubb-u cah, makam ve itibar sahibi olma sevdasına deniyor. Bir insan bütün himmetini ve gayretini sadece dünyaya sarf etse veya bir makamı elde etmeye ya da teveccüh-i nası kazanmaya harcasa, kendini riyadan kurtaramaz. Hatta o makamı insanlar karşısında muteber olmak için ister.
Emsaline tefevvuk, kendi gibi olan insanlara üstün gelme meyline deniyor ki, bu duygu ile hareket eden birisinin de halis bir ihlası elde etmesi mümkün değildir. Çünkü sadece Allah’ın rızasını düşünen birisi insanlara üstün gelmeye çalışmaz, sadece Allah’ın rızasını kazanmak ve O’nun katında yükselmek için gayret gösterir.
"Tasannukârâne ve tekellüfkârâne...", yani layık olmadığı mevki ve makamlarda kendini göstermek için, yapmacık ve sun’î bir şekilde taklit etmeye çalışır. Adi bir neferin mareşal taklidi yapması nasıl tasannu ve tekellüflü ise, âmi bir mü’minin büyük bir veli taklidi yapması da aynı şekilde tasannu ve tekellüflü bir tavırdır.
İşte bu gibi haller, ihlası bozup riyaya götüren manevî hastalıklardır. Bu gibi duygular ile ihlasın aynı kalpte beraber bulunması mümkün değildir. Şöhret, mevki-makam, üstün gelme sevdasına düşmüş birisinin samimi ve ihlaslı olması mümkün değildir.
(1) bk. Kastamonu Lâhikası, 115. Mektup.
Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü
