"Hüküm" ile "Kanun" münasebeti nasıldır?
Değerli Kardeşimiz;
Hüküm: Kelime olarak karar, emir, irade, kumanda, nüfuz gibi manalara geliyor. Biz bunu âlem-i karar ve kumanda şeklinde de anlayabiliriz ki, âlem-i emir demektir.
Âlem-i Emir: Sâdece bir emr-i İlâhî ile işlerin hemen olduğu âlem. Yaradılışa ait kanunlar âlemi. Mahlûkatın idare merkezi. Arş.
Alem-i Emir: Cenab-ı Hakk'ın irade sıfatının tecelli ettiği, hâkim ve galip olduğu âlemdir; bir nevi irade sıfatının arşıdır. Bu âlemde, bütün kâinatta olacak bitecek işlerin emri vardır. Yani bu âleme bir çeşit şu görünen âlemin arkasındaki komut âlemi diyebiliriz. Kâinattaki bütün kanunlar emrini irade sıfatının hükümran olduğu bu âlemden alıyor. Bu âleme hükümlerin yazıldığı âlemde diyebiliriz.
Âlem-i Emir hakkında yapılan değişik sınıflandırmalardan biri de: Halk ve emir âlemi
Emrin iki mânâsı var: “İş” ve “kumanda.” Âlem-i emir denilince daha çok emrin ikinci mânâsı üzerinde durulur.
Âlem-i Halk: Mahlûkat âlemi.
Âlem-i emir denilince daha çok emrin ikinci manası üzerinde durulur. Emir âlemi de halk âlemi de mahlûktur. Şu var ki halk âlemi, emir âlemiyle idare ediliyor. Emir âlemi, zamana ve mekâna bağlı değil.
Bu kâinatın görülen ciheti halk âleminden, onun idaresiyle ilgili kanunlar manzumesi ise emir âleminden.
Görmediğimiz yerçekimi kanunu emir âleminden, toprak ise halk âlemindendir. Güneş halk âleminden, cazibesi ise emir âlemindendir. Bedenimiz halk âleminden, ruhumuz ise emir âlemindendir.
Bediüzzaman Hazretleri; "mevcut ruhun" da "makûl kanunların" da âlem-i emirden olduklarını beyan etmekle bu konudaki farklı düşüncelere açıklık getirir.
Kanun: Âlem-i Emirin her bir tecelli ve cilvesinin tek tek adına kanun denir. Meselâ; emir âleminde yerin cisimleri çekme komutuna yer çekimi kanunu diyoruz. Suyun cisimleri kaldırma komutuna suyun kaldırma kanunu diyoruz vs...
Bu âlemde tıpkı kader levhalarında olduğu gibi, her şey prensip ve kaide olarak tespit ve tayin edilmiştir. Lakin kayyumiyet sırrı ile o kanun ve kaidelerin arakasında her an iş gören irade sıfatı vardır. İrade sıfatı bir an çekilse, ortada kanun ve kaide diye bir şey kalmaz, her şey yok olur.
Emir ve hüküm Allah’ın irade sıfatını temsil ederken, kanun da kâinattaki fiilleri temsil ediyor.
Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü