İbtida-i icatta ibdanın, mislini iadede ise inşanın esas olmasını nasıl anlayabiliriz? Her iki yaratmada da; hem def’ilik hem de tedric kanunu yok mu?

Değerli Kardeşimiz;

İnsanın yaratılışı üzerinde konuşalım:

İlk insan olan Âdem aleyhisselam balçıktan yaratılmıştır. Bu yaratmanın bir safhasında ruha kavuşturulmuş olduğu şu âyet-i kerîme ile gâyet açık olarak bildirilmektedir:

“...Allah Âdemi topraktan yarattı, sonra ona ‘Ol!..’ dedi.” (Âl-i İmrân, 3/59)

Tefsir âlimleri, zaten yaratılmış olan şeye “Ol!” denilmesini “Canlı ol! Canlı bir mahlûk kesil!” şeklinde tefsir ederler. Beden ruhun hanesi olduğu için o balçığa, henüz ruh verilmeden önce insan denilmezdi. İnsan bu "Ol!.." emriyle ortaya çıkmış bulunuyor.

Balçıktan yaratılma safhasında inşa hâkim görünüyorsa da bu şekilde bir beden yaratılmasının ilk defa sergilenmesi yönüyle bir ibdadır. Daha sonraki insanlar ise tenasül kanunuyla çoğaltılmışlardır; derste verilen terzi misalinde olduğu gibi.

Üstad Hazretlerinin;

“Bir baharda, üç yüz bin envâ-ı zîhayat mahlûkatın şekillerini, sıfatlarını, belki zerratlarından başka bütün keyfiyat ve ahvallerini hiçten icad eden bir kudrete karşı 'Yoğu var edemez.' diyen adam, yok olmalı!..”(1)

ifadesinde açıkça görüldüğü gibi, inşa olarak gördüğümüz yaratmanın içinde bir cihetiyle ibda da söz konusudur.

Diğer taraftan,

“… En büyük daire olan zerrat âlemini bir tarla yapıp, her zaman kâinat kadar mahsulâtı, kudretiyle, hikmetiyle onda eker, biçer, kaldırır.”(2)

cümlesinden anlaşılacağı gibi her bir an, bir sonraki an için bir tarla gibi olmakta ve ondan ikinci andaki varlıklar yaratılmaktadır. Bu ikinci anın varlıkları bir yönüyle inşa ise de yeni bir kâinat ortaya koymaları cihetiyle de ibdadan bir iz taşımaktadır.

Dipnotlar:

1) bk. Lem’alar, Yrimi Üçüncü Lem’a.

2) bk. Mektubat, Yirminci Mektup, İkinci Makam.

Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü