"Mevlâ görelim neyler, neylerse güzel eyler." ne demektir, "Pencerelerden seyret, içlerine girme." nasıl olabilir?

Değerli Kardeşimiz;

"Mânen sevdiğin ve alâkadar olduğun ve perişaniyetinden müteessir olduğun ve ıslah edemediğin şu kâinat, bir Kadîr-i Rahîmin mülküdür. Mülkü sahibine teslim et. Ona bırak; cefâsını değil, safâsını çek. O hem Hakîmdir, hem Rahîmdir. Mülkünde istediği gibi tasarruf eder, çevirir. Dehşet aldığın zaman, İbrahim Hakkı gibi 'Mevlâ görelim neyler, Neylerse güzel eyler.' de, pencerelerden seyret, içlerine girme." (1)

Üstad hazretleri güzelliği ikiye ayırıyor: “Hüsn-ü bizzat ve hüsn-ü bilgayr.” Yani bir şey ya zâtında güzeldir yahut neticeleri itibariyle güzeldir. Meselâ, çiçek bizzat güzeldir, gübre ise neticesi itibariyle güzeldir.

İnsan hayatında da sıhhat bizzat güzeldir, hastalıklar ise günahlara keffaret olması ve insan kalbinden dünya sevgisini azaltması cihetiyle neticesi itibariyle güzeldir.

İbrahim Hakkı hazretleri, bu iki mısra ile zahirde çirkin görülen hâdiselerin de hakikatte güzel olduğunu ders veriyor.

Allah’ın bütün isimleri güzel olduğundan, onların bütün tecellileri de güzeldir. Biz, hikmetini bilmediğimiz hâdiselerin arkasında kaderin ne gibi ince sırları olduğunu anlamasak bile, onlara “pencerelerden seyreder gibi bakmamız”, fazla derinlere dalmamamız gerekir. Bu konuda bize ışık tutan rehber hakikatlerden birkaçını takdim edelim:

“Rahmetim gadabımı geçti.” (Hadis-i kudsi)

“Belaların en büyüğü (yani en ağır imtihanlar) peygamberlere, sonra derecesine göre diğer salih kullara gelir.” (Hadis-i şerif)

“Allah’a hüsn ü zan ibadettir.” (Hadis-i şerif)

Ve Üstad hazretlerinden çok mühim bir tavsiye:

“Kıl kadar şuur ile büyük taşları kaldırmak teşebbüsünde bulunma.”

İnsan, kendi vücudunu emanet bilerek onu koruma konusunda gerekli bütün tedbirleri aldıktan sonra Rabbine tevekkül etme durumundadır. Böyle yapmayıp da, bütün hastalıkları ve başına gelebilecek bütün musibetleri ve kazaları bir liste olarak önüne koyup, bunlara yakalanma ihtimallerini düşünerek üzülse, o zaman “kıl kadar şuur ile büyük taşları kaldırmak teşebbüsünde” bulunmuş gibi olur ve istirahatini, huzurunu kaybeder.

Bu dünyaya bir misafir nazarıyla bakmak, mülkü sahib-i hakikisine bırakmak icab eder. Bu dünya bir imtihan yeri olduğu için, insan bazı sıkıntılara giriftar olabilir, bela ve musibetlere düşebilir, deprem, kuraklık ve sel gibi afetlere maruz kalıp, maddî ve manevî zarar görebilir. Böyle durumlarda iman, tevekkül ve sabır ile Rabbimize teslimiyetimizi izhar edip, dua ve niyaz ile O’na iltica etmemiz; "Mevla görelim neyler, neylerse güzel eyler” demeliyiz.

Sıkıntıların nereden geldiğini derk edip, imtihan edildiğimizin şuurunda olup, fazlaca üzerinde durmamalıyız. Ta ki ruhen, aklen rahat edelim. Yani bir mânada pencerelerden seyredip içlerine girmemeliyiz.

Bu ifade, hikmetini bilmediğimiz, elimizin ulaşmadığı ve gücümüzün yetmediği hâdiseler için geçerlidir. Yoksa yapılması gereken şeyleri yapmamak, demek değildir. "Neden böyle oldu, bu musibet niçin benim başıma geldi?.." diye isyan etmemek, “bunda da bir hikmet vardır” deyip, kaderin hükmüne rıza göstermek, sabır ve tevekkül ile neticesini beklemek gerekir.

Diğer taraftan bütün tedbirleri almasına rağmen başına gelen musibetlerde kaderin ince sırlarını anlamaya zorlansa, yine “büyük taşları kaldırma” yoluna girmiş olur. Böyle durumlarda, “Mülk sahibi mülkünde dilediği gibi tasarruf eder” hakikatine yapışacak, tedavisi tamamlanıp sıhhate kavuşuncaya kadar, sabır ve tahammül ile o hastalıktan manen faydalanmaya bakacaktır.

İnsan bedeninin bir tahammül gücü olduğu gibi, aklının ve kalbinin de dayanabilecekleri ve kaldırabileceği bir yük vardır. Ondan fazlasını yüklenirse akıl incinir, rahatsız olur. Meselâ, akıl şu beden ülkesini ruhun idare etiğini bilir, ama ruhun mahiyetini anlamaya kalkıştı mı o yükün altından kalkamaz.

Aynı şekilde, akıl “Şu harika âlemin elbette bir yaratıcısı ve tanzim edicisi vardır.” hükmünü rahatlıkla verir. Ancak, O’nun mukaddes zatını anlamaya yöneldiğinde kaldırması imkânsız bir yüke talip olmuş olur ve altında ezilebilir.

(1) bk. Mektubat, Yirminci Mektup

Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü