Mu’cizat-ı Ahmediye, Zeylinin Bir Parçası, Sadisen kısmındaki "hem"leri biraz açar mısınız?
Değerli Kardeşimiz;
"Hem Sâni-i Âlemin nihayet cemalde olan kemal-i sanatı üzerine enzâr-ı dikkati celb etmek, teşhir etmek istemesine mukabil, en yüksek bir sadâ ile dellallık eden, yine bilmüşahede o zattır." (Mektubat, On Dokuzuncu Mektup, Zeylinin Bir Parçası)
Allah kendi sonsuz güzelliğini ve mükemmelliğini insanlara gösterip ilan etmek istemiş ve bu ilan ve göstermeye en mükemmel cevabı ve karşılığı da Hazret-i Muhammed (asm) Efendimiz vermiştir.
Cemalin kemali; güzelliğin mükemmel olması demektir. Yani Allah’ın kâinat sergisinde teşhir ettiği güzellikler kemal bir noktadadır. En küçük bir çirkinlik ya da noksanlık bu güzelliğin mükemmelliğini bozmuyor.
Mesela, kâinatı ve eşyayı cemal gözü ile tarasak, "Şurada bir kusur ve çirkinlik vardır." diyeceğimiz bir nokta bulamayız. Kemal-i cemal bu manayadır.
Mesela, insanın kulağını birer metre yapsak, vücudun ahenk ve güzelliğini bozarız. Kulağın kemal derecedeki güzelliğini çirkinleştirmiş oluruz. Daha bunun gibi sayısız misaller vermek mümkündür.
Kemalin cemali ise, mükemmelliğin en güzel kıvamda olması demektir. Yani Allah’ın kâinat sergisinde teşhir ettiği mükemmellikler sonsuz bir cemaldedir. En küçük bir kusur ya da noksanlık bu kemalin güzelliğini bozmuyor. Yine kâinatı ve eşyayı kemal gözü ile tarasak, şurada bir kusur ve çirkinlik vardır, diyebileceğimiz bir nokta bulamayız.
Mesela, insan bedeninde bulunan göz, en mükemmel yerdedir, ondan daha mükemmel bir yer bulamayız. Gözü alıp koltuk altlarına koysak ya da ayak altlarına yerleştirsek, gözün o kemal noktasını ve noktanın güzelliğini bozmuş ve çirkinleştirmiş oluruz.
Her şeyi en mükemmel ve en güzel olarak yaratan Cenâb-ı Hakk’ın bu ilahi sanat eserlerini en ileri derecede temaşa ve tefekkür eden, başkalarına da ilan eden Resûllah Efendimiz (asm)'dir.
"Hem bütün âlemlerin Rabbi, kesret tabakatında vahdâniyetini ilan etmek istemesine mukabil, en âzamî bir derecede, bütün merâtib-i tevhidi ilan eden, yine bizzarure o zattır."
Mahlukat âleminin tamamı kesret tabakasıdır, hepsinin Hâlık’ı bütün âlemlerin Rabbidir. Bu tevhid hakikatini bütün peygamberler ümmetlerine ders vermiş ve onları şirkten korumuşlardır. Bu vazifeyi de en mükemmel olarak yine Peygamber Efendimiz (asm.) ifa etmiştir.
Tevhidin mertebeleri esas olarak üç maddede toplanır: Tevhid-i Zât, tevhid-i sıfat ve tevhid-i ef’al.
Tevhid-i Zat: Varlığı vacib, zatî, ezelî ve ebedî olan ancak Allah’tır. Bütün varlıkların zatlarını o yaratmıştır. Hepsi mahluk ve hepsi fanidirler.
Tevhid-i Sıfata bir misal: La havle ve la kuvvete illa billah: Sonsuz kudret sahibi ancak Allah’tır, bütün kuvvet ve kudretler ancak onun ihsanıdır. Kudret sıfatı gibi ilim, irade, görme, işitme sıfatları da ancak Allah’ın sıfatlarıdır. Mahlukattaki bu nevi sıfatlar hep onun yaratmasıyladır, onun ihsan ve ikramıdır.
Tevhid-i ef’ale bir misal: Terzık yani rızıklandırmak bir fiildir. En küçük bir böcekten balinalara, timsahlara kadar bütün canlıların rızkını Allah vermektedir. Ondan başka Rezzak yoktur. Bütün rızıklar kâinat tezgâhında dokunmaktadır. Güneş kimin ise, hava su, bahar kimin ise bütün elementleri kim yaratmışsa rızıklar da ancak onun eseri, onun ihsanıdır.
Peygamberimiz (asm), bütün peygamberlerin müşterek davası olan tevhid yolunda bütün ömrü boyunca çalışmış, putperestlik başta olmak üzere şirkin bütün nevileriyle mücadele etmiş ve muzaffer olmuştur.
"Hem Sahib-i Âlemin nihayet derecede âsârındaki cemalin işaretiyle, nihayetsiz hüsn-ü zâtîsini ve cemalinin mehâsinini ve hüsnünün letâifini âyinelerde mukteza-yı hakikat ve hikmet olarak görmek ve göstermek istemesine mukabil, en şaşaalı bir surette ayinedarlık eden ve gösteren ve sevip ve başkasına sevdiren, yine bilbedahe o zattır."
Allah, kendi zatındaki sonsuz güzelliği hem görmek hem de göstermek istiyor. Peygamber Efendimizin (asm) bu hakikatlere en ileri derecede ayinedarlık etmesi, sevip başkalarına da sevdirmesidir. Yani, Allah’ın en güzel eseri onun bizzât kendisidir, en mükemmel eseri de odur. Güneşlerden, yıldızlardan çok ileri bir derecede esmâ-i ilahiyenin güzelliklerini ve kemalini kendi hayatında göstermiş, teşhir etmiş, o tecellilerin sahibi olan Rabbini en ileri derecede sevmiş, başka insanlara da sevdirmiştir.
"Hem şu saray-ı âlemin Sânii, gayet hârika mu’cizeleriyle ve gayet kıymettar cevherler ile dolu hazine-i gaybiyelerini izhar ve teşhir istemesi ve onlarla kemalatını tarif etmek ve bildirmek istemesine mukabil, en âzamî bir surette teşhir edici ve tavsif edici ve tarif edici, yine bilbedâhe o zattır."
Esma-i ilahiyeye mecazî olarak künuz-u mahfiyye yani gizli hazineler denilmektedir. Gizliliği görünmemeleri cihetiyledir. Bu derste aynı mâna “hazine-i gaybiyeler” şeklinde ifade edilmiş.
“İzhar ve teşhir isteme” şu hadis-i kudsîyi hatıra getiriyor:
“Ben gizli bir hazine idim, bilinmeye muhabbet ettim ve mahlukatı yarattım.” (Acluni, Keşfü'l-Hafa, II, 132)
Kâinat bu hikmet için yaratılmıştır. Her mahluk o hazinenin bir cevheri gibidir. Peygamberlerin ve onların varisi olan âlimlerin vazifesi ise bu cevherlerdeki harika sanatları ve büyük ihsanları dikkate almaları konusunda insanları ikaz etmektir. Bu vazifeyi en ileri derecesiyle ifa eden Resûlulluh Efendimizdir (asm).
"Hem şu kâinatın Sânii, şu kâinatı envâ-ı acaip ve ziynetlerle süslendirmek suretinde yapması ve zişuur mahlukatını seyir ve tenezzüh ve ibret ve tefekkür için ona idhal etmesi ve mukteza-yı hikmet olarak onlara o âsar ve sanayiin manalarını, kıymetlerini ehl-i temâşâ ve tefekküre bildirmek istemesine mukabil, en âzamî bir surette cin ve inse, belki ruhanîlere ve melâikelere de Kur’ân-ı Hakîm vasıtasıyla rehberlik eden, yine bilbedâhe o zattır."
Allah, sonsuz hikmetini yine kâinatta ve mahlukatta görmek ve göstermek istiyor; bu ilahî gayeyi yine aynı hikmet ve mükemmellikle görüp gösteren Peygamber Efendimiz (asm)'dir.
"Hem şu kâinatın Hâkim-i Hakîmi, şu kâinatın tahavvülâtındaki maksat ve gayeyi tazammun eden tılsım-ı muğlâkını ve mevcudatın 'nereden, nereye ve ne oldukları' olan şu üç sual-i müşkilin muammâsını bir elçi vasıtasıyla umum zîşuurlara açtırmak istemesine mukabil, en vâzıh bir surette ve en âzamî bir derecede hakaik-i Kur’âniye vasıtasıyla o tılsımı açan ve o muammayı halleden, yine bilbedâhe o zattır."
Cenab-ı Hakk’ın bütün insanların cevabını aradığı; "Nerden geliyor, nereye gidiyor ve necisin?" suallerin cevabını verecek bir elçi murad etmesine mukabil, en mükemmel cevabı yine Peygamber Efendimiz (asm) veriyor.
Cenâb-ı Hak cemal ve kemalini aynalarda müşahede etmek için yarattığı bu mahlukatı sabit kılmayıp sürekli değiştirmektedir. Bu da mahlukatın kademeli olarak dünya sayfasından silinmesini ve yerlerine başkaların yaratılmasını netice veriyor. O zaman akla şu sual geliyor: Gelenler nereden geliyorlar, nereye gidiyorlar ve bu dünyada ne vazife yapıyorlar? İşte bu sualin cevabını da bütün semavi dinler ve bütün peygamberler vermekle birlikte, Allah Resûlü (asm.) en büyük peygamber sıfatıyla, o tılsımı “hakaik-i Kur’âniye vasıtasıyla” açmış ve o “muammayı” en mükemmel şekilde “halletmiştir.”
"Hem şu âlemin Sâni-i Zülcelâli, bütün güzel masnuatıyla kendini zişuur olanlara tanıttırması ve kıymetli nimetlerle kendini onlara sevdirmesi, bizzarure, onun mukabilinde, zişuur olanlara marziyâtı ve arzu-yu İlâhiyelerini bir elçi vasıtasıyla bildirmesini istemesine mukabil, en âlâ ve ekmel bir surette, Kur’ân vasıtasıyla o marziyât ve arzuları beyan eden ve getiren, yine bilbedâhe o zattır."
Allah, bütün güzel mahlukları, harika sanatlarıyla kendisini bize sevdirmek istiyor. Aynı zamanda eşyaya takmış olduğu sayısız fayda ve maslahatlarla kendini bize tanıttırmak istiyor. Bu sevdirme ve tanıtma isteğinin en müşahhas şekli ise razı olduğu ve olmadığı şeylerin insanlığa kitaplar vasıtası ile bildirilmesidir ki, bu vazifeyi Kur’an gibi muazzam bir rehberle en kâmil manada yapan ve yine Habib-i Ekrem (asm)’dir.
Cenâb-ı Hakk’ın "bütün güzel masnuatıyla kendini zişuur olanlara tanıttırmak ve kıymetli nimetlerle kendini onlara sevdirmesi"ne mukabil insanların şükür ve ibadet vazifelerini nasıl yerine getireceği de yine o En Büyük Peygamber (asm.) tarafından Kur’ân vasıtasıyla en ileri derecede ders verilmiş ve başta sahabeler olmak üzere milyonlarca evliya ve salih müminler bu derslerin canlı meyveleri olmuşlardır.
"Hem Rabbü’l-Âlemîn, meyve-i âlem olan insana, âlemi içine alacak bir vüs’at-i istidat verdiğinden ve bir ubûdiyet-i külliyeye müheyyâ ettiğinden ve hissiyatça kesrete ve dünyaya müptela olduğundan bir rehber vasıtasıyla yüzlerini kesretten vahdete, fâniden bakiye çevirmek istemesine mukabil, en âzam bir derecede, en eblâğ bir surette, Kur’ân vasıtasıyla en ahsen bir tarzda rehberlik eden ve risaletin vazifesini en ekmel bir tarzda ifa eden, yine bilbedâhe o zattır."
"İşte, mevcudatın en eşrefi olan zîhayat ve zîhayat içinde en eşref olan zişuur ve zişuur içinde en eşref olan hakiki insan ve hakiki insan içinde geçmiş vezâifi en âzamî bir derecede, en ekmel bir surette ifa eden zat, elbette bir Mirac-ı Azâm ile Kàb-ı Kavseyne çıkacak, saadet-i ebediye kapısını çalacak, hazine-i rahmeti açacak, imanın hakaik-i gaybiyesini görecek, yine o olacaktır." (Mektubat, On Dokuzuncu Mektup, Zeylin Bir Parçası.)
Kelime manasıyla kesret çokluk, vahdet ise birlik demektir. Kesret bu dünya hayatında insanın kalbine, aklına, nefsine ve his dünyasına hitap eden her şey, vahdet ise, bunların tümünün istikamet ve rıza dairesinde kullanılması ve değerlendirilmesidir.
Sadece bir misal verelim:
İnsan, ruhuna takılan sevgi hissi ile iltifat ve alkıştan, servet ve makama kadar her şeyi sevebilecek, helal-haram her zevki tadabilecek bir yaratılışa sahip kılınmıştır. Yani, sevgi hissine hitap eden bu sayılamayacak kadar çok şey kesreti ifade eder. Vahdet ise, bu hissi veriliş gayesinde kullanmak ve Allah’ı sevmektir. Sonra, başka şeyleri de onun namına sevebilir.
Bu misale sayılamayacak kadar çok olan başka misalleri de eklediğimizde görürüz ki insanın önüne “kesrette boğulma” yahut “vahdete erme” gibi büyük bir imtihan açılmıştır. Onun bu imtihanı kazanarak “cennete layık bir kıymet” alması için peygamberler gönderilmiş ve kitaplar inzal edilmiştir. Her konuda olduğu gibi vahdete erme hususunda da en büyük mürşid Kur’ân-ı Hakîm ve en büyük muallim de Resul-ü Ekrem Efendimizdir (asm.).
Bir kısmını kısaca açıklamaya çalıştığımız bütün bu üstün meziyetler dersin başındaki “Şu Mi’rac-ı Azîm niçin Muhammed-i Arabî Aleyhissalâtü Vesselâma mahsustur?” sualinin cevabıdır
Hülasa, insanlığı batıldan hakka, yanlıştan doğruya, dalaletten hidayete, elemden saadete, kesretten vahdete çevirecek ve sevk edecek yegâne saik din ve peygamberlerdir ki, bu mananın en güzel ve en mükemmel şekli Peygamber Efendimiz (asm)'de ve onun dini olan İslam'da tezahür etmiştir.
Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü
