"Öyle bir âlem ki, kemâl-i intizamından bir memleket hükmünde, belki bir şehir hükmünde, belki bir saray hükmündedir." Buradaki memleket, şehir ve saray âlemleri neyi ifade ediyor, açıklar mısınız?

Değerli Kardeşimiz;

Bu cümlenin devamında Üstad Hazretleri şöyle der:

"Kemal-i hayretlerinden etraflarına baktılar. Gördüler ki, bir cihette bakılsa azim bir âlem görünüyor; bir cihette bakılsa muntazam bir memleket, bir cihette bakılsa mükemmel bir şehir, diğer bir cihette bakılsa gayet muhteşem bir âlemi içine almış bir saraydır."(1)

İçinde bulunduğumuz âleme, ister büyük ve harika bir memleket, isterse düzenli ve muntazam bir şehir, isterse mükemmel bir saray nazarıyla bakılsın, her halükarda göreceğimiz mükemmel nizam, dakik ölçü ve muhteşem ahenk, bizlere o âlemin yaratıcısının tek ve yekta ve misilsiz ve kudreti nihayetsiz olduğunu haykıracaktır.

Bir memleketin, şehirlere taksimi, yollarının bir nizam içinde yapılması büyük bir idare ve yönetim gerektirir. Şehirlerin sevk ve idarelerinde de hassas bir idare ve dakik bir planlama hükmetmektedir.

Saray ise; bir manada hüsnün ve kemalin sembolüdür. Sarayda hem göze, hem de kalbe hitab eden çok ince sanatlarla süslenmiş bir halet göze çarpar.

Aynen bunun gibi, Cenab-ı Hak bu âlemin devasa kürelerini ve bunların birbiriyle olan irtibatını, bir memleket suretinde, bir şehir gibi, hatta bir saray hükmünde hem gayet kolay hem gayet mükemmel olarak tedbir ve idare ediyor.

1) bk. Sözler, Yirmi İkinci Söz, Birinci Makam.

Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü