Risalelerde sıkça kullanılan, "reşha, fıkra, nokta, nükte, remiz, hakikat, suret, mesele, şua, burhan, dal, esas" gibi kavramlar ne anlama gelmektedir?
Değerli Kardeşimiz;
Reşha; kelime olarak damlacık, damlanın yüzlerce parçasından küçük bir cüz anlamına geliyor. Reşha Risale-i Nur'daki imana dair hakikatlerin, Kur’an okyanusundan alınmış bir damlacık anlamına geldiğini ifade eder. Peygamberimiz (asm) ile ilgili tanıtımda kullanılan reşha ise, okyanus hükmünde olan Peygamberimiz (a.s.m)'in kudsi mahiyetinin yanında bu bilgiler ancak damlacık kadar olabilir anlamındadır.
Fıkra; kanun maddelerinin kendi içlerinde satır başlarıyla ayrıldıkları ufak bölümlerden her biri demektir. Risale-i Nur'da büyük bir hakikatin küçük bir bölümü anlamında kullanılıyor.
Nokta; nokta normalde cümlenin bitimini gösteren küçük bir semboldür. Lakin Risale-i Nur'da kesin delillerle bir işe nokta koymak, yani "mesele budur" vurgusu yapmak anlamında kullanılıyor. Ayrıca bir kitap paragraflardan, paragraf ise cümlelerden, cümleler ise kelimelerden, kelimeler ise harflerden, onlar da noktalardan oluşur. Risale-i Nurlarda anlatılan konu, "Nokta" ile tavsif edilmiş ise, "burada Allah ve kainatla alakalı anlatılan bu kadar manalar, ancak kitaptan küçük bir nokta olabilir" anlamındadır.
Diğer bir mana olarak Kur’an büyük bir kitap, Risale-i Nur da bu büyük kitabın küçük bir noktası anlamında kullanılıyor.
Nükte; ince anlamlı, düşündürücü kısa yazılar demektir. Nükte, her türlü konuda yazılmış kısa manzumelere verilen addır. Nükte, Risale-i Nur'da imana dair incelikleri ifade ediyor.
Remiz (işaret); sözlükte remz “işaret etmek, işaret suretiyle bir şey anlatmak; işaret, sembol, nişan, üstü kapalı anlatım" gibi manalarına geliyor.
Remiz belagatta kinaye ve işaret türü olarak kullanıldığı gibi edebiyatta ima, telmih ve muamma türü çerçevesinde dolaylı anlatım ve iletişim biçimlerini ifade eden kapsamlı bir terimdir. Risale-i Nur'da remiz yine Kur’an’a nispet edilerek Kur’an’ın hakikatlerine işaret etmek anlamında kullanılıyor.
Hakikat; bir şeyin aslı ve esası, mahiyeti demektir. Bir felsefe terimi olarak da düşünceyle nesnesi arasındaki uygunluk ya da düşüncenin gerçekle uyuşması biçiminde tanımlanabilir. Risale-i Nur'da hakikat, İslam’ın bütün konularının gerçek ve doğru olduğunu ifade ediyor.
Suret; kelime olarak biçim, görünüş anlamına geliyor. Bazen bir şeyin hakikati anlatılmadan suretler mukaddeme olarak anlatılır, bununla ruhlar hazırlanır, sonrasında hakikatlere geçilir. Onuncu Söz'de olduğu gibi, önce suretler sonrasında hakikatler anlatılmaktadır.
Ayrıca, Kur’an hakikatin içidir, Risale-i Nur ise bu için dışa vurumu ya da basit bir tezahürü oluyor. Ruh ile ceset arasındaki münasebet gibi, tefsirler ceset, Kur’an ise ruhtur.
Mesele; kelime olarak üzerinde durulan konu anlamına geliyor. Risale-i Nur'da ise Kur’an’ın üzerinde durduğu konuların işlenmesi, ispat edilmesi ve izah edilmesi anlamında kullanılıyor.
Şua; kelime olarak ışın demektir ya da büyük bir ışığın küçük parıltıları anlamına geliyor. Risale-i Nur'da kullanılan anlamına gelirsek, Kur’an büyük bir Güneş, Risale-i Nur'un şuaları ise bu Güneş'in küçük parıltıları anlamında kullanılıyor.
Burhan; Arapça’da “berraklaştırmak, açıklığa kavuşturmak; delil getirmek” anlamındaki “b-r-h” (بره) kökünden türediği kabul edilir. Kur’ân-ı Kerîm’de “hak ile bâtılı birbirinden ayıran kesin delil” karşılığında kullanılır. Risale-i Nur'da ise iman hakikatlerinin ispatı, açıklığa kavuşturulması ve kanıtlanması anlamında kullanılıyor.
Dal; bir bütünün bölünerek, çeşitlenerek gelişen, ayrılan parçası, kolu, bölümü gibi anlamlara geliyor. Büyük bir ağacın bir kolu bir bölümü bir kısmı anlamına da geliyor. Risale-i Nur'da iman hakikatleri büyük bir ağaç, Risale-i Nur'un bahsettiği ve izah ettiği konular ise, bu ağacın dalları anlamında kullanılıyor. Mesela, ahirete iman esası bir ağaç, ahiretle ilgili diğer konular ise bu ağacın dalları oluyor.
Esas; kelime olarak bir şeyin özünü oluşturan şey, ana öğe, temel gibi anlamlara geliyor. Üçüncü esas denildiğinde üçüncü öge ya da üçüncü temel konu anlamlarına geliyor.
Risale-i Nur'da bu kelimelerin ortak noktası “kıllet” yani azlık ifade etmeleridir. Kur’an-ı Kerim iman hakikatlerini izah eden okyanus, Güneş ve kitap hükmündedir. Risale-i Nur da bu okyanustan sızan küçücük ve azıcık reşhalar, bu Güneş'ten şualar, bu kitaptan nokta ve nüktelerdir...
Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü
