Sebebin zahiren basit görünmesi, sonucun mükemmel olması tüm kâinatta işleyen bir kanun mudur, hikmeti nedir?

Değerli Kardeşimiz;

Allah kâinatta, sebepler vasıtası ile icraat yapıyor. Dolayısı ile her neticenin bir sebep eliyle olması âdetullahtandır; yani Allah’ın koymuş olduğu değişmez bir kanundur.

Lakin sebepler adi ve basit iken, onların eli ile hasıl olan neticeler ve meyveler gayet derecede mükemmel ve sanatlı oluyor. Bunun hikmeti ise insanların sebeplere takılıp, neticeleri sebepten bilerek, şirke ve şükürsüzlüğe gitmemesidir. Buna rağmen insanların ekserisi sebeplerin arkasında Allah’ın kudret elini ve isimlerini göremiyor, ya şirke düşüyor ya da gafletle sebeplere perestiş ediyor.

Allah, büyük ve küllî nimetlere gayet adi ve basit sebepleri takmış ki, insanlar o sebebin arkasında iş gören Allah’ın sonsuz kudretini, nihayetsiz ilmini ve mutlak iradesini görsünler.

Cansız, şuursuz ve basit olan topraktan, milyonlarca sanatlı, farikalı bitkileri ve hayvanatı yaratmak, başlı başına bir mucize olup tevhidin kati bir delilidir. Şayet şuurlu bir varlık, şuurlu bir santa sebep olsa idi, o zaman insanların şüpheye düşmesi bir derece makul olabilirdi; ama mükemmel ve şuurlu varlıkların, cansız ve şuursuz sebepler eli ile yaratılması, çok bariz bir şekilde; Allah’ın varlığına ve birliğine delildir.

Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü