"Tahavvül", "Tebeddül", "Tegayyür" ne demektir?
Değerli Kardeşimiz;
Bu üç kelime yakın mâna taşırlar ve çoğu zaman birbiri yerinde de kullanılırlar. Bununla birlikte aralarında az da olsa fark vardır.
Tahavvül: Kelime olarak birinden diğerine geçmek, hâl değiştirmek demektir. Türkçe’de en yakın ifadesi “dönüşüm”dür. Diğer bir manası ile bir hâlden başka bir hâle geçmek, yani hâl değiştirmek manasına geliyor. Tahavvül; bir şey esasta değişmediği halde aynı esasın farklı hallerine girmesidir. Özde ve esasta bir değişim değil, aynı özün ve esasın farklı bir haline geçmesi demektir.
Tebeddül, değişikliğe uğramak, başkalaşmak, başka kıyafete girmek demektir. Bu değişiklik hâl değişimi şeklinde olmadığı gibi, bir başka mahiyete bürünme şeklinde de değildir. Meselâ, kişi tedavi maksatlı olarak bir başka beldeye göçtüğünde tebdil-i hava ifadesini kullanırız, tahvil yahut tağyirden söz etmeyiz.
Tebeddül kelimesi de tahavvüle yakın bir kelimedir; fark esasta değil hey'ette (şekil ve surette) bir değişme söz konusudur.
Her şeyin değiştiğini gören ve düşünen insan, bu değişimin ebedî olmayacağını aklen bilir. Önceki bir sualin cevabında, Üstad Hazretlerinin “tekâmül kanununa tâbi olan eşyanın ölümün pençesinden kurtulamayacağını” izah ve ispat ettiğini nakletmiştik. Hâl değiştirme, yer değiştirme, ayrı bir şeye dönüşme ve başkalaşma hep mahlûk sıfatlarıdır. Ve her mahlûkun evveli olduğu gibi âhiri de vardır.
“Yeryüzünde bulunan her şey fanidir; ancak azamet ve ikram sahibi Rabbinin zâtı bâki kalacaktır.” (Rahmân Suresi, 55/26, 27)
Tağayyür; değişme, bir başka şeye dönüşme, ayrı bir mahiyete kavuşmaktır mânâsına geliyorr. Türkçe’deki en yakın ifadesi “başkalaşma”dır.
Tagayyürde; nevilerdeki değişimle birlikte onların sabit ve değişmez hakikatlerinin bir olmasıdır. Bütün bitki türlerinde ilk noktadan kemal noktasına varıncaya kadar nice değişiklikler olduğu gibi, zevale meyil başladığında da yine birçok değişimler vuku bulur. Bütün bunlar o bitki türünün hakikatinde bir değişim meydana getirmez.
Meselâ; elma çekirdeğinde elma hakikati mevcut olduğu gibi, geçirdiği bütün safhalarda da aynı hakikat devam eder. Yani çekirdeğine elma çekirdeği denildiği gibi, fidanına elma fidanı, ağacına elma ağacı denir. Ömrünü tamamlayıp kuruduğunda da yine kurumuş bir elma ağacı olarak hakikatini ilan etmeye devam eder...
Tagayyürün, tahavvül ve tebeddülden farkı; bu değişimin esastan olması, tamamen yeni bir şekle girmesidir.
Suyun buhar haline gelmesi tebeddüle; soğuk havanın, yerini sıcaklara bırakması tahavvüle, maddenin enerjiye, enerjinin de maddeye dönüşmesi ise tağayyüre birer misâl olabilir. Arzettiğimiz gibi bu üç mefhum çoğu kez birbiri yerinde kullanılabilirler.
Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü
