"Vacib-ül Vücud'un vücub-u vücuduna şehadet ettikleri gibi, kendileri hem arkalarından gelen emsalleri ve zahiri esbaplarıyla beraber zeval bulmalarıyla Zat-ı Vacib-ül Vücud'un ezeliyetine, sermediyetine ve ehadiyetine şehadet ederler." İzah eder misiniz?

Değerli Kardeşimiz;

"Şu mevcudat, vücudlarıyla Vâcib-ül Vücud'un vücub-u vücuduna şehadet ettikleri gibi, kendileri hem arkalarından gelen emsalleri ve zâhirî esbablarıyla beraber zeval bulmalarıyla, Zat-ı Vâcib-ül Vücud'un ezeliyetine, sermediyetine ve ehadiyetine şehadet ederler."(1)

Eşyanın varlığı nasıl Allah’ın varlığına ve birliğine şahitlik ediyor ise, aynı eşyanın sebepleri ile beraber yok olup ölmeleri de Allah’ın ezeli ve ebedi olduğuna işaret edip şahitlik ediyor.

Bir sanat nasıl sanatkârını tarif edip izah ve ispat ediyor ise, o sanatın sürekli bir şekilde bozulup yerine yenisinin gelmesi de o sanatı yapan sanatkarın daimi ve sürekli olduğunu gösteriyor.

Zatında kesif ve ışıksız olan kabarcıkların, parlaması ve ışık vermesi hepsinin üstünde onlara ışık verici bir Güneş'in olduğunu gösterdiği gibi, akıp giderek Güneş'in görüş alanından ayrılanların sönmesi ve görüş alanına girenlerin parlaması dahi gökteki Güneş'in daimi olduğunu gösterir.

Nehrin her bir damlacığı üzerinde Güneş'in bir yansıması düşer ve bu yansımada küçük ışık demetleri oluşur. Lakin nehir akıp gittiği için su damlacıkları sürekli değişir. Ama ışık demetleri hiçbir zaman değişmiyor, hep sabit duruyor. Bu durumda, ışık demetlerinin akıp giden su damlalarının bir özelliği değil gökte sabit ve daimi duran Güneş'in bir özelliği olduğu anlaşılıyor.

Kâinat akan bir nehir, içindeki eşyalar bu nehrin su damlaları, eşya üzerinde görünen işçilik, sanat ve hikmetler ise ışık demetleri oluyor. Su damlaları üzerindeki ışık demetleri nasıl Güneş'in varlığına işaret ediyorsa, aynı şekilde eşya üzerinde görünen muazzam işçilik, sanat ve hikmetler de sonsuz ilim, irade, kudret sahibi bir Allah’a işaret ediyor. Kâinat nehri içinde ki eşyanın sürekli ölüp yerine yenilerinin gelmesi de daimi, ezeli ve ebedi bir sanatkara yani Allah’a işaret ediyor.

1) bk. Mesnevi-i Nuriye, (trc. Badıllı).

Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü