Yirmi Dördüncü Söz, Beşinci Dal, Dördüncü Meyveyi özetler misiniz?

Değerli Kardeşimiz;

"DÖRDÜNCÜ MEYVE: Ey nefis! Ehl-i dünyaya, hususan ehl-i sefahete, hususan ehl-i küfre bakıp, surî ziynet ve aldatıcı gayr-ı meşru lezzetlerine aldanıp taklit etme. Çünkü sen onları taklit etsen, onlar gibi olamazsın. Pek çok sukut edeceksin. Hayvan dahi olamazsın. Çünkü senin başındaki akıl, meş’um bir alet olur; senin başını daima dövecektir."

"Mesela, nasıl ki bir saray bulunsa, büyük bir dairesinde büyük bir elektrik lambası bulunur. O elektrikten teşaub etmiş ve onunla bağlı küçük küçük elektrikler, küçük menzillere taksim edilmiş. Şimdi, birisi o büyük elektrik lambasının düğmesini çevirip ziyayı kapatsa, bütün menziller derin bir karanlık içine ve bir vahşete düşer. Ve başka sarayda, büyük elektrik lambasıyla merbut olmayan küçük elektrik lâmbaları, her menzilde bulunuyor. O saray sahibi büyük elektrik lambasının düğmesini çevirerek kapatsa, sair menzillerde ışıklar bulunabilir, onunla işini görebilir; hırsızlar istifade edemezler."

"İşte, ey nefsim! Birinci saray, bir Müslümandır. Hazret-i Peygamber Aleyhissalatü Vesselam, onun kalbinde o büyük elektrik lambasıdır. Eğer onu unutsa, el’iyâzü billah, kalbinden onu çıkarsa, hiçbir peygamberi daha kabul edemez. Belki hiçbir kemalatın yeri ruhunda kalamaz. Hatta Rabbini de tanımaz. Mahiyetindeki bütün menziller ve latifeler karanlığa düşer. Ve kalbinde müthiş bir tahribat ve vahşet oluyor. Acaba bu tahribat ve vahşete mukabil hangi şeyi kazanıp ünsiyet edebilirsin? Hangi menfaati bulup, o tahribat zararını onunla tamir edersin?"

"Halbuki, ecnebiler o ikinci saraya benzerler ki, Hazret-i Peygamber Aleyhissalâtü Vesselâmın nurunu kalblerinden çıkarsalar da kendilerince bazı nurlar kalabilir veya kalabilir zannederler. Onların manevi kemalat-ı ahlakiyelerine medar olacak, Hazret-i Musa ve İsa Aleyhimesselama bir nevi imanları ve Hâlıklarına bir çeşit itikatları kalabilir."

"Ey nefs-i emmare! Eğer desen, 'Ben ecnebi değil, hayvan olmak isterim.'; sana kaç defa söylemiştim, hayvan gibi olamazsın. Zira kafandaki akıl olduğu için, o akıl geçmiş elemleri ve gelecek korkuları tokatıyla senin yüzüne, gözüne, başına çarparak dövüyor."

"Bir lezzet içinde bin elem katıyor. Hayvan ise, elemsiz, güzel bir lezzet alır, zevk eder. Öyle ise, evvela aklını çıkar, at, sonra hayvan ol. Hem كَاْلاَنْعَامِ بَلْ هُمْ اَضَلُّ sille-i tedibini gör."(1)

Üstad Hazretleri “Ben imanın cereyanındayım. Karşımda îmansızlık cereyanı var. Başka cereyanlarla alâkam yok.” diyerek Yeni Said dönemindeki büyük manevi cihadının iman eksenli olduğunu ve bütün gayretinin, insanları imansızlık afetinden korumak olduğunu açıkça ifade ediyor. Öte yandan "her bir günah içinde küfre giden bir yol olduğunu" beyan ederek, bu iman hizmetinin çok ehemmiyetli bir yönünün de günahlarla ve sefahetle mücadele olduğuna işaret etmiş oluyor.

Üstadımız Eski Said döneminde, kendi ifadesiyle, “İslâm'ın hayat-ı içtimaiyyesiyle” yakından alakadar olmuş ve toplum hayatını tehlikelerden korumak ve ona doğru bir yön vermek için büyük gayret göstermiştir. Bu gayretler içerisinde, onun yanlış garplılaşma hareketiyle verdiği ilmî mücadelenin hususi bir yeri vardır.

Tanzimat döneminde bir kısım aydınların Garp medeniyetine hayran olmalarına ve Batı kültürünü bütünüyle ve aynen ülkemize taşımak istemelerine karşı, Üstad Hazretleri “Japon modeli” üzerinde durmuş, bizim de Japonlar gibi Garbın sadece ilmini, tekniğini alıp kendi manevi değerlerimizden taviz vermememiz gerektiğini savunmuştur. Kendisiyle aynı fikri savunan dava arkadaşı Mehmet Akif Ersoy bu manayı şöyle dile getirmiştir:

"Alınız ilmini garbın alınız sanatını,
Veriniz hem de mesainize son süratini."

Üstad Hazretleri, çoğu dersinde olduğu gibi, bu konuda da nefsine hitap ederek, bütün Müslümanlara şöyle bir tebliğatta bulunuyor:

“Ey nefis! Ehl-i dünyaya, hususan ehl-i sefahete, hususan ehl-i küfre bakıp, surî zînet ve aldatıcı gayr-i meşru lezzetlerine aldanıp, taklit etme. Çünkü sen onları taklid etsen, onlar gibi olamazsın. Pek çok sukût edeceksin. ...”

Başta yapılan “ehl-i dünya, ehl-i sefahet, ehl-i küfür” sıralaması çok ehemmiyetlidir.

Ehl-i dünya, sadece dünya hayatını düşünen ve onun için çalışan kimselerdir. Bunlar, dünyanın servet ve makamıyla, şan ve şöhretiyle oyalanır, nefislerini böylece tatmin etmeye çalışırlar. Bu kesimin büyük ekseriyeti, hayatın gayesini “dünya nimetlerinden olabildiğince istifade etme” olarak vehmettiklerinden, sefahete düşer, ömürlerini günah ve isyan bataklığında geçirirler.

Bunların ehl-i küfür olma tehlikeleri çok büyüktür. Sefahete, bir uyuşturucu müptelası gibi kendini kaptıran insan, ölüm ötesinde bütün günah ve isyanlarından sorguya çekileceğini düşünmek bile istemez. İkinci Lem’ada misalleriyle izah edildiği gibi, bu kaçış onu, önce cehennemin olmamasını temenniye, daha sonra kademeli olarak ahiretin inkârına götürür ve dinden çıkarır.

Üstad Hazretleri bir Müslümanın garp kültürünü bütünüyle kabul etmesinin mümkün olamayacağına dikkat çekerken, konuyu ayrı bir cepheden ele alıyor ve bir Müslümanla bir Hristiyanın, "peygambere iman" konusunda çok büyük farklılık gösterdiklerini önemle ifade ediyor.

Kur’an-ı Kerim, Müslümanların hem şahsi, hem aile, hem de toplum hayatına esaslar getirmiş, Allah Resulü (asm.) bunları ümmetine bütün tafsilatıyla anlatmış ve hayatıyla da bilfiil sergilemiş, ders vermiştir. Bir Müslüman Allah’a nasıl inanacağından, namazını nasıl kılacağına, ahlak yapısını nasıl şekillendireceğinden, ticaret hayatında hangi esaslara uyacağına kadar her şeyi Peygamber Efendimiz (asm)'den öğrenmiştir. Üstad Hazretleri buna çok güzel bir misal veriyor ve Peygamber Efendimizi (asm.) merkezî bir lambaya teşbih ederek, bir Müslümanın her hususta o merkezî lambadan ışık aldığını, her şeyiyle ona bağlı olduğunu nazara veriyor. Bundandır ki, bir Müslüman, Peygamber Efendimi (asm)'zden alâkasını kesse, hem ruh âleminde, hem ahlak dünyasında, hem de dünyevî işlerinde tam bir çöküntüye uğrar. Ve sonunda küfür karanlığına düşer.

Bir Hıristiyan için durum çok farklıdır. Onun gerek şahsî hayatı, gerek cemiyet hayatı Hz. İsa’nın (as.) İncil’den alıp tebliğ ettiği ilahi prensiplerle değil, beşerî kanunlarla ve toplum kültürüyle belirlenmiştir. Bu kültürün bazı esasları, temelde yine dine dayanmakta ise de tatbikatta durum çok farklıdır. Bir yasaktan sakınan kişi, bunu Hz. İsa’ya değil, kanunlara uymasının bir neticesi olarak yapmaktadır. Bunun içindir ki bu şahsın Hz. İsa’ya (as.) bağlılığı tamamen kopsa da yaşama düzeninde büyük bir değişiklik olmaz.

İslâmiyet, hem ferdin şahsi hayatını hem de toplum nizamını tanzim konusunda emir ve yasaklar vaz’ettiği için, bir Müslümanın bu emirlere uyması sevap, uymaması günah ve isyan olmaktadır. Beşerî kanunların hakim olduğu Hıristiyan toplumlarda böyle bir durum söz konusu değildir. Onlarda emirlere uymanın bir mükâfatı yoktur. Ancak, yasaklara uymamanın cezaları vardır. Yani, bir Hristiyan toplumunun düzeni, İlâhî emir ve yasaklarla değil, beşerî kanunlarla temin edilmektedir.

Bundan dolayı, bir Müslüman, Peygamber Efendimizin (asm.) yolundan dönse, “hayat-ı içtimaiyyede bir zehir” hükmüne geçer.

Allah’a ve ahirete inanmayan insanlar, ölüm ve ötesini düşünmeyip günlerini gün etme konusunda hayvanları örnek almış gibidirler. Onların temel felsefeleri şöyle özetlenebilir:

“Nasıl olsa öleceğiz, ölümden sonra da bir başka hayat olmadığına göre, ölümü düşünüp rahatsız olmak yerine, onu hiç düşünmeyip dünya zevklerinden mümkün olduğu kadar çok tatmalıyız.”

Peygamber Efendimiz (asm.) ise bir hadis-i şeriflerinde,

“Lezzetleri acılaştıran ölümü çok zikrediniz.”(2)

buyururlar. Ölümü hatırlamak, kişiyi ebedî hayat için daha fazla sermaye tedarik etmeye götürür. Yine ölümü düşünmek, ahirette “zerre miskal hayrın da şerrin de” hesaba gireceğini hatırlatmakla, kişiyi günahlardan, isyanlardan ve gayrimeşru zevklerden uzaklaştırır.

Ölümü düşünmek, insanı hayvandan ayıran çok ehemmiyetli bir hususiyettir. Cenab-ı Hak, hayvanlara ölümü bildirmemiştir. Zira, onların makamları sabit olduğundan böyle bir bilgi onları daha fazla amel işlemek gibi bir yola sevk etmeyecek, aksine hayatlarını karartacak, üzüntülerini artıracaktır. Buna ise Allah’ın rahmeti ve hikmeti müsaade etmemiştir.

Ölümü düşünmeyip sefahet yolunu takip eden insanlar, âyette haber verildiği gibi hayvanlardan daha aşağıdırlar. Zira hayvan günahsızdır, isyansızdır. Aklı olmadığı için ölümü bilmemekte ve kendisine kaderin çizdiği bir hayat tarzını aynen sürdürmektedir. Aklı olduğu hâlde ahiretini düşünmeyen, kendilerini ikaz eden peygamberleri dinlemeyen, ilâhî haberleri ve tehditleri hiçe sayan insanlar elbette hayvandan daha aşağı bir derekeye düşerler. Bunun neticesi ise cehennemde ebediyen azap çekmektir.

Dipnotlar:

1) bk. Sözler, Yirmi Dördüncü Söz, Beşinci Dal, Dördüncü Meyve.

2) bk. Tirmizi, Zühd 4; Nesei, Cenaiz 3.

Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü