"Alem gibi, mana-yı lügavisinden ziyade, mana-yı örfî-i şer’îsine bakılır. Öyle ise değişmeleri şer’an mümkün değildir." İzah eder misiniz?
Değerli Kardeşimiz;
"Evet, nasıl İmam-ı Âzam demiş: ' لاَۤ اِلٰهَ اِلاَّ اللّٰهُ tevhide alem ve isimdir.' Biz de deriz:"
"Kelimat-ı tesbihiye ve zikriyenin, hususan ezanda ve namazda olanların ekseriyet-i mutlakası, âlem ve isim hükmüne geçmişler. Âlem gibi, mana-yı lügavisinden ziyade, mana-yı örfî-i şer’îsine bakılır."
"Öyle ise değişmeleri şer’an mümkün değildir. Her mümine bilmesi lazım olan mücmel manaları, yani muhtasar bir meâli ise, en âmi bir adam dahi çabuk öğrenir."(Mektubat, Yirmi Altıncı Mektup, Dördüncü Mebhas.)
Kelimelerin, bir lügat manası vardır, bir de daha sonra örfî olarak yüklenmiş manaları vardır. Kelimenin kökü lügat manası olurken, kültürel manası da mana-yı örfî oluyor.
İslam itikadı ve kültürü, bir kelimeye bir mana yüklemiş ve bu kelime alem, yani temsil haline gelmiş ise, artık bu kelimeyi değiştirmek hem mümkün hem de caiz değildir. Bu kelime artık lügat manasından ziyade, örfî manası ile öne çıkmıştır.
Yani bu tarz temsili kelimeler millî ve dinî örf haline geliyor. Millî ve dinî örf, müssseseleşmiş mana ve davranış kalıplarına deniyor. Millî dinî örfün cemiyet ve insan üzerinde müstakil bir tesiri ve sevki vardır.
Mesela, Amerika kültüründe bayrak sadece bir ülkeyi temsil eden siyasi bir temsildir. Ve Amerikalılar bayrağı iç çamaşırı yapmakta sakınca görmezler. Ama Türk kültüründe bayrağın siyasi temsil olmasının yanında bir de kudsiyet atfedilen ciheti vardır. Bu yüzden bayrak, yüksek yerlerde, temiz kaplar içinde muhafaza edilir ve asla ayak altına atılmaz.
Her kültürün kelimelere yüklediği mâna farklıdır. İslam dinini temsil eden kelimelerin başka dillere aynı ile tercüme edilmesi mümkün olmadığı için aynı ile ifade edilir. Ezan, kamet, tesbih, tekbir, tahmid, tehlil gibi örfî mânaları ön plana çıkan kelimelerin tebdili ve başka kelimelerle tercüme edilmesi mümkün değildir. Mesela, ezanın hiçbir dilde birebir karşılığı yoktur, dolayısı ile ezan cihanşumül bir İslam nişanesidir, değiştirilemez.
Kısaca mana-yı örfî, bir kelime veya cümlenin millet ve kültür içinde anlaşılan mânasını ifade eder...
Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü