Birinci Haşiyede ikinci gaye olarak mahlûkatın mütalaa edilmesinde “melekler, cinler, hayvanlar ve insanlar” sıralanıyor. Burada hayvanların mütalaasını nasıl anlamalıyız?

Değerli Kardeşimiz;

Hayvanlarda akıl olmadığı için, onların mütalaası insanlara ve meleklere göre çok noksandır. Ancak, hayvanlarda şuur vardır. Her hayvan rızkını tanır, düşmanını sezer, tedbirini alır, yuvasını hazırlar. Bunları şuurla yapan bu canlıların kendi çaplarında bir tesbihleri olduğu gibi, tefekkürleri ve şükürleri de vardır. Bu tefekkür, insanların yaptığı manada, “aklı kullanmak, istidlal etmek, sebep netice münasebetini kurmak ve bir neticeye varmak” şeklinde değil, sadece o işe şuurlarının taalluk etmesi şeklindedir.

Meselâ, her hayvanın rızkını tanıması bir şuur eseri olduğu gibi, rızkını iştiha ile yemesi de bir fıtrî şükürdür. Bu konuda Nur Külliyatı'nda şu tespite yer verilir:

“… Rızka iştiha ve iştiyak, bir nevi şükr-ü fıtrîdir. Ve telezzüz ve zevk dahi gayr-ı şuurî bir şükürdür ki, bütün hayvanatta bu şükür vardır.”(1)

(1) bk. Mektubat, Yirmi Sekizinci Mektup, Beşinci Risale...

Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü