"Celâl" ve "Lafza-i Celâl" ne demektir?
Değerli Kardeşimiz;
Celal: Kelime olarak; sonsuz derecede büyüklük, azamet, hiddetlilik, hışım manalarına gelir.
İlm-i Kelâm'da Celal; Cenâb-ı Hakk'ın kahrının ve azametinin tecellisidir. Celal; Cenâb-ı Hakk'ın isim ve sıfatlarının cüzlerde ve fertlerde değil, nev'deki ve küllilerdeki tecellisine denir. Üstat hazretleri “nevide celalîdir, fertte cemalîdir” buyuruyor. Bir tek çiçeğe baktığımızda ondaki güzellik hoşumuza gider, aynı çiçekle kaplanmış bir dağı seyrettiğimizde o güzellik içinde bir haşmet ve azamet manaları nazarımıza fazla çarpar.
Cenâb-ı Hak, birliğine ve vahdaniyyetine delil olacak çok şeyler yarattığından veya ihâtadan âli, yani kuşatılmaktan yüksek ve celil olduğu veya hislerle idrak edilmekten celil ve münezzeh olduğundan Celâl denir.
Yani; Allah, Zat ve sıfat noktasından nihayetsiz azamet ve haşmet sahibi olduğu için, hiçbir mahluk Allah’ın bu azamet ve haşmetini kuşatarak idrak edemez, işte bu idrak edememek manası; Celal sıfatı ile tabir ediliyor.
Lafza-i Celâl; en büyük ve kuşatıcı isim manasındadır ki; Allah lafzının bir ifadesidir. Yani lafza-i celal; Allah demektir. Allah lafzı ise; Allah’ın en büyük ve en ihatalı ism-i şerifidir. Celal sıfatı; Allah lafzının sadece bir şubesidir. Celal, Allah lafzının içindedir ama; Allah lafzı Celal isminin içinde değildir, zira ondan daha büyük ve daha ihatalıdır.
“İ’lem Eyyühe’l-Azîz! “Sübhanallah” ve “Elhamdülillah” cümleleri, Cenab-ı Hakk’ı celâl ve cemâl sıfatlarıyla zımnen tavsif ediyorlar. “Celâl” sıfatını tazammun eden “Sübhanallah”, abdin ve mahlûkun Allah’tan baîd olduklarına nâzırdır. “Cemâl” sıfatını içine alan “Elhamdülillah”, Cenab-ı Hakk’ın rahmetiyle abde ve mahlûkata karîb olduğuna işarettir.” (Mesnevi-i Nuriye)
Celâl; azamet ve büyüklük ifade eder ve bütün celâlî isimlere işaret eder. Cemâl ise, güzellik ve rahmet manasına gelmekle bütün cemâlî isimlere de işaret etmektedir. Yâni, Celîl, Kahhar, Azîz, Cebbâr, Kâdir, Mütekebbir gibi birçok isim celâl manası taşırken, Cemîl, Rahmân, Rahîm, Kerîm, Latîf, Rezzak, Tevvab gibi isimler de cemâl ifade ederler. İşte Cenâb-ı Hakk’ın celâli ve azameti düşünülürken Sübhanallah denilmekle, o kibriya ve azamete noksanlık arız olamayacağı hatırlanmış olur. Cemâl ve rahmet manaları düşünüldüğünde ise Elhamdüllillah denilerek şükür ve medih duyguları dile getirilir.
Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü
Yorumlar
Allah'ın şuunatından olan uluhiyet ve rububiyet kavramlarını ifade eden isim mesela Allah lafza-i celali uluhiyete ve rab ismi rububiyet e mi işaret ediyor yoksa Allah lafzı her ikisininde içine alıyor mu? Alemlerin rabbi ismiyle Allah ismini karşılaştırsak nasıl olur? Allah lafzı zat-ı akdese Ayn olduğu cihetle direkt tecelli etmiyor herhalde diye düşünüyorum siz aciklarmisiniz