"Dalalet ve şer ve musibetler ve masiyetler ve belalar gibi bütün çirkinliklerin esası, mayası ademdir, nefiydir." İzah eder misiniz?

Değerli Kardeşimiz;

"Adem" yokluk demektir, zıddı vücuttur. Mesela, namaz kılmak vücuttur, ortaya bir fiil çıkmaktadır. Kılmamak ise ademdir, yani namaz kılmanın yoklukta kalması, vücud bulmaması demektir. Aynı şekilde, iman vücuttur, küfür ise imanın yokluğu demektir ve ademdir. Keza sıhat vücuddur, varlıktır, hastalık ise sıhhatin yok olması demektir, bu manasıyla adem sayılır. Yoksa, hastalık diye bir şey yoktur demek değildir.

Bir suali soran kimsenin bu hususta yapması gereken iki şey vardı. Birincisi bu suali sormak, ikincisi ise sormamaktı. Sormak, ilmi netice vereceği için hayırdır. Sormamaktan ise cehalet çıkar; bu ise şerdir.

Bütün hayır ve güzellikler varlık üstüne bina olmuşlardır. Varlık, bir binanın temeli gibidir, her şey onun üzerine tesis edilir. Üstad Hazretlerinin ifadesiyle;

"Evet, ekseriyet-i mutlaka ile hayır ve mehasin ve kemalat, vücuda istinad eder ve ona râci olur. Sureten menfi ve ademî de olsa, esası sübutîdir ve vücudîdir. Dalaet ve şer ve musibetler ve masiyetler ve belalar gibi bütün çirkinliklerin esası, mayası ademdir, nefiydir." (Lem'alar, On Üçüncü Lem'a, Dördüncü İşaret.)

Adem yani yokluk görünüşte var gibi dursa da hakikatte yokturlar. Mesela, küfür var olan bir şeyi kabul etmemek, hakkı örtmektir. Kabul etmemek bir iş ve bir amel değildir.

Çalışkan olmak güzel bir ahlâktır, tembellik ise şerdir; çalışmak bir fiildir, ama tembellik hareketsizliktir. Küfür de tembellik de var gibi görünürler, ama aslında yok hükmündedirler.

Günahlar ve kötülükler ademîdir. Ademî şeylerde ise vücutta olduğu gibi binlerce sebebin bir araya gelip çalışması gerekmiyor, aksine bir sebebin olmayışı ya da iptal edilişi adem için kâfi oluyor. Adem vazifesizlik ve amelsizliktir. Yapmak değil, bozmaktır, tamir değil, tahriptir; bundan dolayı da yıkımı ve zararları çok büyüktür.

Şeytanların ve kâfirlerinin tahriplerinde fail gibi zannedilmelerinin temelinde şerrin ve küfrün ademî ve kolay olması vardır. Yani onlar aslında fazla bir iş yapmıyorlar, yapılmış olan işleri vesveseleriyle bozmaya çalışıyorlar. Bozmak, yıkmak ve tahrip etmek çok kolay olduğu için de yapmak gibi telakki ediliyor. Bu bir galat-ı histir, yani yanlış düşüncedir.

Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü