"Emr-i Hakiki" ile "Emr-i Sabit" ne demektir?

Değerli Kardeşimiz;

Emr-i sabit ya da emr-i hakiki: Allah’ın kudret ve irade sıfatı ile yarattığı ve kâinatta sabit olup değişmeyen her bir hakikate denir. Meselâ; sıcaklık, ışık, güzellik, madde sabit birer emir ve hakikattirler... Bunların kâinattaki miktarı nisbi hakikatlere kıyasla daha azdırlar. Zaten nisbi hakikatler de bu sabit hakikatlerin aralarındaki bağdan ibarettir.

Mesela sıcaklığın sabit bir hakikati vardır, lakin soğuk denen nisbi ve farazi hakikat devreye girince, sıcaklığın milyonlarca nisbi dereceleri ve hakikatleri ortaya çıkıyor.

Üstad Hazretlerinin, "Hakaik-ı nisbiye denilen şeyler, kâinatın eczası arasında bulunan rabıtalardır.” sözü bu manaya gelmektedir. Buradaki ecza sabit hakikat, aralarındaki rabıta denen bağlar ise, nisbi ve farazi hakikatler demektir.

Hakaik-i Nisbiye: Allah’ın irade ve kudret sıfatına taalluk etmeyen ve hakikatte varlığı olmadığı halde, bir başkasına nispet veya kıyas edildiğinde varlığı anlaşılan ve bilinebilen hakikatler demektir.

Büyük-küçük, sağ-sol, ön-arka, üst-alt birer nisbî emirdirler ve bunların hiçbirisi de mahlûk değildirler. Bunlar ancak sabit hakikatlerin aralarındaki sınırsız oranların ve değerlerin açığa çıkmasında birer itibari ölçülerdir.

Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü