Güneş’teki kuvvet, Güneş’in kendi etrafında dönmesi mi, kütle çekimi Cenab-ı Allah'ın kudreti mi?

Değerli Kardeşimiz;

Kanun, Allah’ın ilim ve irade sıfatı ile bir şeyi tayin ve tespit etmesidir. Yani binanın kalıbından önce plan ve projesini tanzim etmek misüllü, kâinat içinde sayısız işlerin tanzim ve planlarının hazırlanması ve bunların sürekli bir şekilde istimrarı hadisesine kanun denir. Tıpkı mevzuat ile mevzuatı tatbik eden memur gibi. Mevzuat kanundur, -La teşbih- onu tatbik eden ise Allah’ın kudretidir.

Kuvvetlerden kastedilen mana ise, Allah’ın kudretinin plan ve proje olarak tanzim edilen kanunların icra ve tatbik edilmesinden aldığı isim ve unvandır. Yani Allah’ın kudreti suyun kaldırma kanununda tecelli edince, o ismi alıp, onunla biliniyor. Güneş'in çekme ve itme kanununda tecelli edince de o isim ve unvan ile anılıyor...

Kanunların isim ve unvanlarını veren insanlardır. Kanunların itibarî ve vehmî olması bu manayadır. Hakiki manada iş gören ve tesir eden ise Allah’ın kudretidir. Sebepler sadece bir kaide ve kanun olarak vardırlar, fail ve iş görücü değildirler. Çekme ve itme kuvveti fiil ve kanun olma noktasından inkâr edilmiyor, sadece o kanun ve fiilin failinin Allah olduğu nazara veriliyor. Güneş ile gezegenleri birbirine bağlayan güç ve kuvvet Allah’ın kudretidir. İnsanlar bu kudretten gaflet ederek, sanki o bağlama işini, kanun diye bir mefhum varmış da o yapıyor zannediyorlar. İşte inkâr edilen, o çekme prensibi değil, mevhum kanun heyulasıdır.

Mesela, elma ağacının, elmanın teşekkül safahatında hakiki manada hiçbir müdahale ve tesiri yoktur. Ağacın bütün safhalarını murakabe edip yaratan Allah’tır. Ağaç ve elma arasında yaratma nokta-i nazarından hiçbir münasebet yoktur. Kayyumiyet sırrı ile Allah’ın kudreti elmanın teşekkül safhalarını her noktasında ve her merhalesinde mutlak galiptir.

Allah kudretini şu kâinattan çektiği an, her şey helak olup yok olur. Ortada ne kanun ne sebep ne de başka bir şey kalır, her şey mahvolur. Zerreden yıldızlara kadar her şey Allah’ın kudreti ile ayakta durur, vazifesini onunla ifa eder. Onun kudreti olmadan hiçbir şey hareket edemez.

Kuvvet sadece kudretin bir ismi ve ünvanıdır. Kâinatta hakiki fail, yani iş gören Allah’ın kudretidir. Nasıl bizim kendi fiilimize "bizim" dememiz mecazî ise, kanunlara atfedilen işler de mecazîdir. Kâinatta zerre miktar başka bir fail ve yaratıcıya ihtimal vermek küfür ve şirk olur. Her şeyin faili, yaratıcısı Allah ve onun kudret sıfatıdır.

Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü