"Hem herbiri birer mizan içindeki bütün intizamlı mevcudat ve herbiri birer intizam içindeki bütün mizanlı ve ölçülü hey’ât, yine o ilm-i muhîte işaret eder." Mahlûkatın mizan ve intizamla yapılmasının bir ilme dayanmasını izah eder misiniz?

Değerli Kardeşimiz;

Mizan; lügatte terazi mânasına gelmekle birlikte mecazî olarak bir meseleyi, bütün yönleriyle ölçüp biçmek, lehte ve aleyhte olan şeyleri tartıp bir neticeye varmak mânasında kullanılır.

Bu dersteki kullanılışı kaderle yakından alâkalıdır. Üstad hazretleri “Kader ilim nev’indendir” buyurur. Cenab-ı Hak her mahlûkun her şeyini, her vasfını ilim ve hikmetiyle en mükemmel şekilde takdir etmiş ve onu göre yaratmıştır. Kendi vücudumuza bakalım: Her âzanın büyüklüğü, yeri ve vazifesi en hikmetli şekilde takdir edilmiştir. Bu mükemmel takdir hassas bir mizana dayanmaktadır. Bu mizan İlâhî hikmettir. Hikmet, bir şeyin nasıl olmasını gerektiriyorsa kudret onu öylece yaratıyor. Bu hakikatin de sonsuz misalleri vardır. Kâinatla alâkalı bütün fennî ilimler hep bu mizan ve intizamın tercümanlığını yapmaktadır.

Üstadımız insanın; “sıfat ve şuun-u İlâhînin bir mikyası olduğunu” beyan ediyor. Buna istinad ederek bu konuda kendi işlerimizden bir misal verelim. Yapmayı düşündüğümüz bir eserin önce zihnimizde planını kurarız. Bu planlamada çok mizanlar çalışır. O eserden beklentilerimize cevap verecek hususiyetleri hassasiyetle tartar ve tesbit ederiz. Daha sonra ilmimizde ölçülüp biçilen ve son şeklini alan o şeyi ortaya çıkarmak üzere irademizi ve kudretimizi o yönde istimal ederiz.

Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü