"Her birisinde bütün sarayın nakışları var, bütün şehrin tanzimat kanunları var, bütün memleketin teşkilat programları var..." Devamıyla izah eder misiniz?

Değerli Kardeşimiz;

"Eğer nihayetsiz mucizeleri ve hünerleri olan gizli bir zatın kalemi işlemezse, bu nakışları sair şuursuz sebeplere, kör tesadüfe, sağır tabiata verilse, o vakit, ya bu memleketin her bir taşı, her bir otu öyle muciznüma nakkaş, öyle bir harikulade kâtip olması lazım gelir ki, bir harfte bin kitabı yazabilsin, bir nakışta milyonlar sanatı derc edebilsin. Çünkü bak bu taşlardaki nakşa, her birisinde bütün sarayın nakışları var, bütün şehrin tanzimat kanunları var, bütün memleketin teşkilat programları var. Demek bu nakışları yapmak, bütün memleketi yapmak kadar harikadır. Öyleyse, her bir nakış, her bir sanat, o gizli zatın bir ilannamesidir, bir hatemidir."(1)

Allah kâinat kitabında yazmış olduğu her bir eserini taklidi imkânsız bir şekilde yaratmış ki, herkes, her bir varlık üstünde uluhiyetin ve rububiyetin alametlerini rahatlıkla okusun, Cenab-ı Hakk’ın varlığını ve birliğini bilsin. En küçük ve ehemmiyetsiz gibi görünen mahlukat dahi çok mükemmel ve çok sanatlı olarak yapılmıştır. Bir ağaç ne kadar ihtişamlı ve mükemmel ise, o ağacın ince bir programı olan çekirdek de o ağaç kadar mükemmel ve sanatlı olarak yaratılmış. Âdeta ağaç ne ise, çekirdekteki sanat onun gibi hatta ondan daha mükemmeldir.

“Evet, acaib-i sanat ve garaib-i hilkat noktasında cüziyat, külliyattan geri değil; çiçekler, yıldızlardan aşağı değil; çekirdekler, ağaçların madununda değil; belki çekirdekteki nakş-ı kader olan manevi ağaç, bağdaki nesc-i kudret olan mücessem ağaçtan daha acibdir. Ve hilkat-i insaniye, hilkat-i âlemden daha acibdir. Nasıl ki bir cevher-i fert üstünde, esîr zerratıyla bir Kur’an-ı hikmet yazılsa semavat yüzündeki yıldızlarla yazılan bir Kur’an-ı azametten kıymetçe daha ehemmiyetli olabilir. Öyle de çok küçük cüz’iyatlar var, mu’cizat-ı sanatça külliyattan üstündür.”(2)

Dipnotlar:

1) bk. Sözler, Yirmi İkinci Söz.

2) bk. Mektubat, Yirminci Mektup, İkinci Makam.

Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü