"Bütün hayrat onun elinde, bütün hasenat onun defterinde, bütün ihsanat onun hazinesindedir. Öyle ise, hayır isteyen ondan istemeli, iyilik arzu eden ona yalvarmalı." Hayrat, hasenat ve ihsanat tabirlerini izah eder misiniz?

Değerli Kardeşimiz;

Yaptığımız bütün hayırlı işler, güzel ameller ve ettiğimiz bütün iyilikler hep Allah’ın ihsanıyla, onun ikramıyladır. Ağacı da meyvesini de o yarattığı gibi, bizi de yaptığımız o güzel işleri de yaratan odur. Hayrat kelimesi Üstad'ın şu vecizesini hatıra getiriyor: "Vücud hayr-ı mahz, adem şerr-i mahzdır."

Varlık sırf hayır olduğuna göre her şeyi yoktan yaratmak Allah’a mahsustur ve bütün varlıkların bütün sıfatları da onun ikramıyladır. Var olma nimetini, hayat sahibi olma, şuur ve akıl sahibi olma ve nihayet hidayete kavuşmakla mümin olma nimetleri takip eder. Bunların hepsi hayır, hepsi güzel ve hepsi birer ihsandır.

Bütün hayır, iyilik, ihsan ve ikramlar Allah’ın elinde ve onun tasarrufundadır. Allah istemedikçe, kimse ne hayır yapabilir ne de bir ihsan ve ikrama mazhar olabilir. Her şeyin dizgini ve idaresi Allah’ın elindedir. Öyle ise hayır ve iyilik isteyen, ondan istemeli. İkram ve ihsana mazhar olmak isteyen, onun kapısını çalmalı, ona el açıp yalvarmalı.

Sebepler sadece birer perde ve vesiledirler. Mesela, elma Cenab-ı Hakk’ın bir ikramıdır, ağaç ise sadece bir vesiledir. Yüce Allah bu hikmet dünyasında eşyanın vücuda gelmesini birtakım sebeplere bağlamıştır. Bütün sebepler birer perdedir; o adi ve basit sebeplerden meydana gelen eşya ise harikadır. Bu kadar harika, sanatlı ve hikmetli eserler elbette ki; “şuursuz sebeplerin, kör tesadüfün ve sağır tabiatın” işi olamaz. Sebepleri de onlardan meydana gelen mükemmel neticeleri de yaratan Allah’tır.

Küçük bir ceviz için koca bir ağacı vesile eden Allah, on kilo karpuz için ince bir teli sebep kılmıştır. İkramları sonsuz olan Yüce Allah ağaçları birer meyve fabrikası yapmıştır. Halık-ı Zülcelal Hazretleri, ağacı meyveye, arıyı bala, koyunu süte, tavuğu yumurtaya, anne ve babayı da çocuğa vesile kılmıştır. Hz. Âdem’i ana-babasız, Hz. İsa’yı da babasız yaratan sonsuz kudret sahibi Allah, isteseydi ağacı da aradan kaldırır, meyveleri gökten yağdırırdı. Ama bunlarda nice derin sırlar, bilmediğimiz nice hikmetler vardır; asıl maksat ise esma-i ilahiyenin tecellileridir. Ağacın bütün planını çekirdeğe yerleştirmek ayrı bir sanat, çekirdeği açıp ondan ağaç, dal, budak, yaprak, çiçek ve meyve yaratmak ayrı sanattır. Burada hikmet hâkim olduğundan nimetler sebepler vasıtasıyla bize ulaşıyor.

Aynı şekilde doktorlar da birer vesiledir, şifayı veren Allah’tır. Zira her hayır Allah'tandır. Hulasa; "Esbab bir perdedir, iş gören kudret-i Samedaniyedir."

Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü