İblis için "ilzam" şeytan için "ifham" ve ehl-i tuğyan için de "iskât" tabirlerinin kullanılmasının hikmeti nedir?
Değerli Kardeşimiz;
"Hüccet-ül Kur'an Aleşşeytan ve Hizbihî... İblisi ilzam, şeytanı ifham, ehl-i tuğyanı iskât eden Birinci Mebhas, bîtarâfâne muhakeme içinde şeytanın müdhiş bir desisesini kat'î bir surette reddeden bir vakıadır. O vakıanın mücmel bir kısmını on sene evvel Lemaât'ta yazmıştım." (Mektubat, Yirmi Altıncı Mektup, Birinci Mebhas.)
Üstad Hazretleri bir suale verdiği cevapta, şeytanın kalbinde marifet olmadığını beyan eder. Böyle olunca onun ikna olması söz konusu değildir, ancak ilzam edilebilir, yani susturulur, itiraz edemez hale getirilir. Bu sebeple burada "ilzam" kelimesi kullanılmıştır.
Cümlede geçen ifham ile genel olarak bilinen ifhâm birbirlerine karıştırılmakla birlikte, mana itibariyle farklıdır. İfhâm bildirmek, anlatmak anlayışa uygun hâle getirmek iken, ifham; ikna edip sükut ettirmek, karşıdakinin yüzünü karartmaktır. Yani delil göstermekle ve isbat etmekle galip gelmek manasınadır. İfhâm “he ( ﻫ ,ﻩ )” ile “ifham” ise “ha ( ح )” iledir (Kömür) فحم , فحوم. Burada Üstad'ımızın verdiği mükemmel izahlarla şeytanın yüzü -âdeta- kömür gibi kararmış ve mağlup olmuştur.
İsyan yolunda gitmekle azgınlaşmış, söz dinlemez hâle gelmiş tuğyan ehli insanlar ise, bu deliller karşısında alçalır, mağlup düşer, perişan olurlar. “Susturma” manasına gelen “iskât” kelimesi bunun için tercih edilmiştir.
Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü
Yorumlar
İlzam (إِلْزَام) : Delil getirerek karşıdakini aciz bırakıp susturmaktır. . Yani sorulanın, soranı yenmesidir. Bu daha kuvvetli ve vâki olandır.
İfhâm (إِفْحَام) : Karşıdakinin verdiği delili, başka bir delille çürütüp aciz bırakarak susturmaktır. İfham, ilzamdan sonradır. Yani soruyu soranın , sorulanı aciz bırakmasıdır. Bu daha zor ve ağır olandır.
Kelimelerin karışmaması adına şu iki kelimenin manası da verelim.
İfham (إِفْهَام) : Bildirmek, anlatmak manasındadır.
İfham (إِفْخَام) : yüceltmek manasındadır
Risale-i Nur okunurken bu kelimelere dikkat etmek gerekir. Çünkü bunların manaları farklıdır. Birbirine karışabilmektedir.
Iskat (إِسْقَاط) : Hükümsüz bırakmak, düşürmek, indirmek manasındadır.
İskat (إِسْكَات) : Genel olarak susturmak manasındadır.
Ayrıca şu kelimelere de değinmekte fayda vardır.
Sukut (سُقُوط) : Mastardır. Düşme, tedenni, yukarıdan aşağıya inme , manevi olarak değerini kaybetme manasındadır. Sukutun zıddı terakkidir. İsmi fâili Sâkit(e)dir
Sükût (سُكُوت): Mastardır. Susmak manasındadır. Sükûtun zıddı tekellümdür, konuşmaktır. Konuşmaya gücü /iktidarı varken konuşmamaktır. Tecvidte Sekte (سَكْتَة) de denir. İsmi fâili Sâkit(e) dir.
Sûmut (صُمُوت) : Mastardır. Susmak, sessiz olmak manasındadır. Bu kelimedeki nüans fark ise acizlikten, iktidarsızlıktan dolayı konuşmamaktır. İsmi fâili Sâmit(e)dir.