"İcma" ne demektir?
Değerli Kardeşimiz;
İslâm hukukunda, müctehidlerin üzerinde ittifak ettikleri dört tane aslî delil vardır: Kitap, Sünnet, İcma, Kıyas.
Kur’an-ı Kerîm’de icmâı ifade eden çeşitli ayetler vardır: Bunlardan birisi de şu ayettir:
“Kendisine doğru yol açıkça belli olduktan sonra, Peygamber’den ayrılıp mü’minlerin yolundan başkasına uyan kimseyi, yöneldiğine döndürürüz ve onu cehenneme yaslandırırız. Orası ne kötü bir dönüş yeridir” (Nisâ Suresi, 115).
Bu ayete göre, “müminlerin yolundan başkasına uymak” caiz değildir. Çünkü böyle yapanlar, Peygamber’den ayrılmış olup, Allah onları cehenneme yaslandıracaktır. Bir kimse müminler topluluğundan ayrılır ve onların görüşlerinin zıddını ileri sürerse, elbette onların yollarına uymamış olur.
İcma hakkında birçok hadis-i şerif de vardır. Bunlardan ikisini takdim ediyoruz:
“Ümmetim dalâlet üzerinde birleşmez” (İbn Mâce, Fiten, 8).
“Müslümanların güzel gördüğü şey, Allah katında da güzeldir” (Ahmed b. Hanbel, I, 379).
İcmaın mertebeleri:
1- Sarih icma: Her müctehidin, bir fikri kabul ettiğini açıkça söylemiş olduğu icmadır. Bu tür icma, fakihlerin büyük kısmının ittifakı ile şer’î bir delildir.
2- Sükûtî icma: İctihad salahiyeti olan bir fıkıh âlimi bir görüşe varır ve bunu ilân ederse, kendisini tenkit eden çıkmazsa buna sükutî icma denir. İmam Şâfiî ve birçok âlim, bu tür icma’ınh uccet (delil) olduğunu kabul etmez. Onlara göre burada susma, rıza manasına gelmez, bu hal, sevgiden ve saygıdan veya fitne korkusundan da olabilir.
Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü