"İnkısam" ve "Tecezzi" ne demektir?

Değerli Kardeşimiz;

“ Cüzlere bölünmek. Kısımlara ayrılmak.”

“… Ve madem tecezzi ve inkısam yoktur; elbette her şey’e karşı, bütün esmâsıyla müteveccih olabilir.” (Mektubat)

Allah, her şeyi ve her hâdiseyi sonsuz kudretiyle yaratır, ama yapılan işlerin az veya çok olmasında bu kudretin bölünmesi ve parçalanması söz konusu olmaz.

Bir çiçek de o sonsuz kudretle yaratılır, bir yıldız da. Yani, çiçeğe az, yıldıza çok kudret sarf edilmesi söz konusu değildir. Zira bu bir tecezzi olur ve ilâhî kudret tecezziden münezzehtir. Ancak kudretin çiçekteki tecellisiyle yıldızdaki tecellisi bir değildir.

İnsanın ruh dünyasından bu hakikate pencere olabilecek bir özellik yakalayabiliriz. Şöyle ki:

Bir insan, çarpım tablosundan, yazı yazmaya, resim çizmekten, köprü yapmaya kadar çok şeyleri bilebilir. Bu bilgilerin hepsi aynı ilim sıfatından gelmektedir; bu ilimde tecezzi olmaz. Yani insan, ilim sıfatının bir kısmını bir sahaya, diğer bir kısmını bir başka sahaya yönlendirmiyor. Aksine, bildiği her şeyi aynı ilim sıfatıyla biliyor. Bir soru sorulduğunda, ilim sıfatının tümüyle cevap veriyor; bu sıfatın küçük bir parçasıyla değil.

Allah her şeyi aynı sonsuz ve mutlak sıfatlarla yarattığı ve terbiye ettiği içindir ki, O’nun icraatlarında az ile çoğun, fert ile nev’in, atomla güneş sisteminin farkı yoktur.

Allah’ın tecezzi ve inkısam etmeden her şeye aynı kolaylıkla teveccüh eden sonsuz kudreti için şöyle yahut böyle yaratmanın kolaylık ve zorluk noktasında hiçbir farkı yoktur. Şu da var ki, Allah’ın o sonsuz kudreti hikmet üzere icraat yapmaktadır.

Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü