"İşte, şey-i vâhidde iki cihetle kader ve icad-ı İlahinin adaleti ve insan kisbinin zulmü göründüğü gibi, başka şeyleri buna kıyas et…" Devamıyla izah eder misiniz?
Değerli Kardeşimiz;
"Hem nasıl kader-i İlahi, netice ve meyveler itibarıyla şerden ve çirkinlikten münezzehtir. Öyle de illet ve sebep itibarıyla dahi zulümden ve kubuhtan mukaddestir. Çünkü kader, hakiki illetlere bakar, adalet eder. İnsanlar, zahirî gördükleri illetlere hükümlerini bina eder, kaderin aynı adaletinde zulme düşerler. Mesela, hâkim seni sirkatle mahkûm edip hapsetti. Halbuki sen sârık değilsin. Fakat kimse bilmez gizli bir katlin var. İşte kader-i İlahî dahi seni o hapisle mahkûm etmiş. Fakat kader, o gizli katlin için mahkûm edip adalet etmiş. Hâkim ise sen ondan masum olduğun sirkate binaen mahkûm ettiği için zulmetmiştir. İşte şey-i vâhidde iki cihetle kader ve icad-ı İlahînin adaleti ve insan kesbinin zulmü göründüğü gibi başka şeyleri buna kıyas et. Demek, kader ve icad-ı İlahî; mebde ve münteha, asıl ve fer’, illet ve neticeler itibarıyla şerden ve kubuhtan ve zulümden münezzehtir."(1)
Yani kader bir şeye hükmetmiş ise bu hüküm her bakımdan adildir, zulümden münezzehtir ve çirkinlikten aridir. İnsan bu hükmün güzelliğini tam ihata edip göremediği için, bazı noktalarını çirkin telakki edebilir. İnsanın idrak edememesi o hükmün temizliğine ve güzelliğine halel vermez.
İnsanoğlu bazen çok zahir bir güzelliğin bile farkına varamıyor. Hâl böyle iken, kaderin gizli sırlarını, adil hükümlerini bütün cihetleri ile anlaması mümkün değildir.
Mesela virüs, hastalığı bulaştıran zahiri bir sebeptir, günah ve gaflet de o hastalığı insana musallat eden hakiki bir sebeptir. Fay hattının kırılması zelzeleye bir sebeptir, ama o fayı kıran Allah’tır.
Başımıza gelen yahut dış dünyada vuku bulan üzücü olayları yorumlarken, ilahi takdir hakkında tahminlerde bulunmamız çoğu zaman yanıltıcı olabilir.
Başa gelen musibetler ilahi bir ikaz yahut bir kahır tecellisi olabileceği gibi, insanların derecelerini artıran bir imtihan da olabilir.
Kaderin ince hikmetlerini bilemeyeceğimiz için, en selametli yol şöyle düşünmektir:
Kendi başımıza gelen olaylarda nefsimizi itham ile kusurumuzu araştırıp tövbe etmeli; başkalarının başına gelen musibetlerin ise ilahi bir lütuf da olabileceğine hüsnüzan etmeliyiz.
İnsan, başına bir bela, bir sıkıntı bir hastalık geldiği zaman, isyan etmek yerine, kusuru kendinden bilip tövbe ve istiğfar etmeli. "Acaba nerede bir hata işledim de bu başıma geldi?" diye, kendi nefsini muhasebe ve murakabe etmelidir. Hadiselerin zahiri sebepleri üzerinde fazla durulmamalı, kader ciheti düşünülmelidir.
1) bk. Sözler, Yirmi Altıncı Söz (Kader Risalesi).
Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü
