"Kâinatın bütün ulvî hikmetleri harika güzellikleri, âdilâne kanunları, hakîmâne gayeleri" hakkında bilgi verir misiniz?

Değerli Kardeşimiz;

"Ulvi hikmetler", eşyanın ilahî isim ve sıfatlara işaret eden cihetleridir. Mesela bir çiçekteki letafet, güzellik ve san’at Allah’ın Cemil ve Musavvir isimlerine işaret eden ulvî birer hikmettir.

"Adilane kanunlar", her ilmin yüzlerce kanunu var ve bunlar birbiri içinde birbirine zorluk çıkarmadan idare ediliyorlar. Yerçekimi kanunu eşyayı çekerken, suyun kaldırma kanunu da gemileri yukarı kaldırıyor ve batmasına mâni oluyor. Bir de içtimaî hayatı nizama koyan kanunlar var.

"Hakîmane gayeler", bir kayısının ekildiği andan, ağacın dalında kayısının yenilebilir hale gelinceye kadarki merhaleleri, “hakîmane gayeler”dir. İnsanın doğduğu günden öleceği güne kadar vücudunun harika bir şekilde idare edilmesi, “hakîmane gayeler”dir. Daha bunun gibi sayısız, fiiller, sayısız mahlûkatı tedbir ve terbiye etmek, “hakîmane gayeler”dir.

Eşya gayesiz ve hikmetsiz hareket etmiyor, hepsinin bir gayesi var ve bu gayelere sayısız hikmetler takılmış.

Kâinattaki mükemmel nizam, hassas muvazene, harika güzellikler, her bir unsurun benzer noktalarının olması, aynı fıtrat kanunlarına tâbi olmaları gibi sayısız fiiller, hikmetli bir san’atkârı ve varlığı ezelî ve ebedî olan bir yaratıcıyı, kudreti sonsuz olan tek bir İlahı kat’î bir surette ilan ve ispat ediyor.

Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü