"Kudret-i Zülcelal'in pek çoktur mir'atleri. Her biri ötekinden daha eşeff ve eltaf pencereler açıyor bir âlem-i misale..." İzah eder misiniz? Buradaki sıralamanın hikmeti ne olabilir?
Değerli Kardeşimiz;
"Kudretin Âyineleri Çoktur"
"Kudret-i Zülcelal'in pek çoktur mir'atleri. Her biri ötekinden daha eşeff ve eltaf pencereler açıyor bir âlem-i misale. Sudan havaya kadar, havadan tâ esîre, esîrden tâ misale, misalden tâ ervaha, ervahtan tâ zamana, zamandan tâ hayale, hayalden fikre kadar muhtelif âyineler, daima temsil eder şuunat-ı seyyale."(1)
Allah’ın kudret sıfatının tecelli ettiği aynalar muhteliftir. Bu aynalardan bazısı bazısından daha şeffaf daha latiftir.
Mesela, toprak unsuru ilahî kudretin kendini en haşmetle gösterdiği bir aynadır. Toprak aynasının maddesi kesif yani katıdır, ama kudretin tecellisine ayna olma noktasından gayet derecede şeffaf ve latiftir. Çünkü toprak bütün hayatın menşeidir, canlılara bir beşik ve ana kucağı vazifesini görüyor.
Hava unsuru maddesi itibari ile daha latiftir, ama orada tecelli eden kudret sıfatı toprağa nisbetle daha sınırlıdır.
Allah’ın kudret sıfatı kâinatta ve gaybî âlemlerde farklı farklı görünüyor ve farklı farklı tecelli ediyor. Toprakta, havada, suda, ateşte, ruhlar âleminde, misal âleminde, uhrevî âlemlerde tecellisi farklıdır.
Mesela, göz eşyaya faraza Güneş'e bir anda erişirken, kulak ona göre daha yavaş erişir, bazen hiç erişemez. Hayalin ve aklın da sahaları ve ulaştığı noktalar farklı farklıdır.
Burada sıralamadan ziyade; kudretin her âlemde, her unsurda farklı bir tecellisinin olduğu nazara veriliyor. Yani bilhassa bir sınıflandırma ve sıralama yapılmıyor.
Ezcümle su, hava, esir, âlem-i misal, âlem-i ervah, zaman, hayal ve fikir gibi mefhumlar; ilahî kudretin bütün varlıkları nasıl istisnasız ihata ettiğini ifade etmek için kullanılıyor. Yoksa hususî bir sıralama söz konusu değildir.
(1) bk. Sözler, Lemeat.
Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü
