"Kudretin ayineleri çoktur." kısmına binaen; hayal nasıl ayine ve göz olur?

Değerli Kardeşimiz;

"Kudretin Ayineleri Çoktur"

"Kudret-i Zülcelalin pek çoktur mir'atları. Her biri ötekinden daha eşeff ve eltaf pencereler açıyor bir âlem-i misale."

"Sudan havaya kadar, havadan ta esire, esirden ta misale, misalden de ervaha, ervahtan ta zamana, zamandan ta hayale, hayalden fikre kadar muhtelif ayineler, daima temsil eder şuûnât-ı seyyâle."

"Kulağında nazar et ayine-i havaya: Kelime-i vahide, olur milyon kelimat. Acip istinsah eder o kudretin kalemi, şu sırr-ı tenasülat." (Sözler, Lemeat)

Allah, birbirinden farklı, birbirine mugayir sayısız âlemler ve mahlûklar yaratmıştır. Her bir âlemin hüküm ve keyfiyeti birbirinden farklıdır. Bu âlemlerden bazıları gayet kesif, bazıları da çok şeffaf ve latiftir. Böyle olunca, hükümleri ve kayıtları birbirine zıt oluyor.

Mesela hava, suya göre daha latif ve şeffaf olduğu için, insanın ince ve hassas organlarında rahatlıkla dolaşabiliyor. Bazı hassas organlara su girse öldürüyor; akciğerde olduğu gibi. Bu farklılıklar, maddî âlemde böyle olduğu gibi, gaybî âlemlerde de aynıdır.

Bu âlemlerin farklı olduğu gibi, isim ve sıfatların tecellileri de farklı oluyor. Kudret sıfatının havadaki tecellisi ile sudaki tecellisi farklıdır. Ama müşterek olan bir nokta vardır ki; kudretin tecellisi açısından herhangi bir zorluk sözkonusu değildir.

Bir kelime, hava aynasında milyon kelime olup, milyonlarca insanın kulağına gider. İşte bu durum, kudretin hava aynasındaki müthiş tecellisidir. Aynı kudret, bir damla sudan, insanın binlerce hissiyat ve azalarını, kesif ve katı olan bir incir çekirdeğinden, incir ağacının milyonlar cihazatını yaratıyor. Aynı kudret, esir maddesinden had ve hesaba gelmez nice âlemleri ve sayısız ve muhtelif mahlûkatı icat ediyor. Misal âleminde kudretin bir lem’ası, bütün âlemleri halk ve tedbire kâfidir.

Zaman, kudret sıfatının yazar bozar bir tahtası hükmündedir; mahlûkat bu tahta üzerinden nehir gibi akar gider. Yani her bir âlem aynasında Kudret-i İlahî aynı ölçü ile ama farklı suretlerde tecelli ve taalluk eder.

Şuunat-ı seyyale; kâinatta olan biten bütün işlerin kudret ırmağından kolayca akmasına işaret ediyor. Yani her âlem farklı bir mahiyette de olsa, kudret karşında bir su gibi akıp vazifesine gider, hiçbir zorluk çıkaramazlar, mâni olamazlar. Toprak, "Ben kesif ve katıyım, su gibi boyun eğmem." diyemez. Allah’ın kudretine karşı, esir maddesi de "Ben çok küçük ve latif bir maddeyim, kudretin nazarından gizlenirim." diyemez. Sonsuz kudret karşısında hepsi eşittir.

Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü