Kur'an'daki tevafuk ile hatm-i Kur'an'daki tevafuk arasındaki fark nedir? Bazı âlimlerin ihbar-ı gaybde bulunmalarını nasıl anlamalıyız? Hatm-i Kur'an duası kime aittir?
Değerli Kardeşimiz;
Tevafuklu Kur’an; Kur’an ayetlerinin ve sûrelerinin birbiri ile olan intizamlı ve harika dizilmeleri ve mütenasip bir nazm içinde olmaları demektir. Bu da Kur’an’ın şekil ve aritmetik bir mucizevî yönünün ispat edilmesidir.
Üstad Hazretleri bu meseleyi şu şekilde tarif ediyor:
"Beşinci Mes'ele: Kur'an-ı Mu'ciz-il-Beyanda tevafukatın envaı var. Tevafukat-ı nakş-ı lafziden başka, tevafukat-ı maneviyesi var. Hem çok manidar ve çok vardır. Tevafukat-ı lafziyesi üç tarzdadır. Biri, bir tek sahifede; ikincisi, karşılıklı sahifede; üçüncüsü, yapraklar arasında bir tevafuktur..."(1)
"Haşiye: Tevafukat ise, ittifaka işarettir. İttifak ise, ittihada emaredir.İttihat ise, vahdete alamettir. Vahdet ise, tevhidi gösterir. Tevhid ise, Kur'an'ın dört esasından en büyük esasıdır."(2)
Yani tevafuklu Kur’an’ın yazılmasındaki hikmet Kur’an’ın mucizevî bir yönünü beyan ve ispattır. Yani Kur’an’ın her bir harfi her bir kelime ve cümlesi birbiri ile ölçü içindedir. İşte Üstad Hazretleri hem kendi manevî ilmi ile hem de ebced ve cifir ilimlerinin yardımı ile bu manevî tevafuku açığa çıkarıp, onun bu cihetten de mucize olduğunu beyan ediyor.
Üstad Hazretlerinin gaybî birtakım işaretleri tamamen ya Kur’an ve hadîse dayanıyor ya da İlham-ı İlahî nev’inden kerametlerdir. Yoksa peygamberler de dâhil kimse kendi kendine gaybı bilemez, ancak Allah bildirirse bilebilir.
Kur’ân-ı Kerîm’i başından sonuna kadar hatmettikten sonra yapılan duaya “hatim duası” adı verilir.
Resulullah Efendimiz (asm) şöyle buyurur:
“Kim Kur’ân’ı hatmederse, onun kabul olunmuş bir duası vardır.”(3)
Resul-i Ekrem Efendimizin de hatimden sonra dua ettiği bildirilmekte ve bu dualardan bazıları nakledilmektedir. Allah Resulü (asm.); gerek ezberden, gerekse yüzünden Kur’ân’ı hatmeden kişinin, duasının Allah katında makbul olduğunu ve bir diğer hadislerinde de Allah’ın bu kimselere “cennette bir ağaç ihsan edeceğini” haber vermişlerdir. (4)
Enes b. Mâlik’ten rivayet edilen bir hadise göre Hz. Peygamber (asm), hatim yaptığı zaman Ehl-i beytini toplar ve hatim duası yapardı. (5) İbn Mes’ud’un rivayetine göre de Hz. Peygamber (asm) Ehl-i beytini toplar, dua eder, onlar da “âmîn” derlerdi.(6)
İbnü’l-Cezerî, Câbir b. Abdullah’dan rivayet edilen;
“Kur’an sahibinin kabul olunmuş bir duası vardır. Allah isterse onu sahibine hemen dünyada verir, dilerse onu âhirete bırakır.”
Hadisine işaret ederek, “Kur’an’ı hatmedenin, bu hadisin zâhirî mânasına göre, dua etmesi müstehabtır.” demektedir.(7)
Sahabeden Abdullah b. Mesud, Abdullah b. Abbas ve Enes b. Mâlik başta olmak üzere bazı sahabilerin de hatim dualarına katıldıkları, aile fertleriyle birlikte hatim duası yaptıkları rivayet edilmiştir. (8)
Mücâhid de, sahabenin hatim duasına iştirak etmeye hususi bir ehemmiyet verdiğini belirtmek üzere “Ashab-ı Kiram, ilâhî rahmet iner diye hatim esnasında hazır bulunurlardı” demektedir. (9)
Hatim duasına geçmeden önce Nâs ve Fâtiha sureleri ile Bakara suresinin başından beş âyet okumak sünnettir. Bu konuda Übey b. Ka’b şöyle demektedir:
“Resûlullah, Nas suresini okuduğu zaman, Fatiha suresine başlar, sonra Bakara suresinin başından 'Ve ülâike hümü’l-müflihûn'a kadar okur, hatim duasını yapar, daha sonra da kalkardı.”(10)
Resûlullah Efendimiz (asm)’ın, Kur’ân-ı Kerîm’i terkedilmiş bir vaziyette bırakmamak için böyle yaptığı rivayet edilmektedir. (11)
Dipnotlar:
(1) bk. Rumuzat-ı Semaniye, Yirmi Dokuzuncu Mektub'un Üçüncü Kısmı, s.26.
(2) bk. Mektubat, Yirmi Sekizinci Mektup, Sekizinci Risale
(3) bk. Suyûtî Camiu’s-Sağîr, II / 175.
(4) bk. a.g.e.
(5) bk. el-Fûrî, Kenzü’l-Ummâl, I / 392.
(6) bk. Sehavi, Cemalü’l Kurrâ, vd. 34
(7) bk. İbnü’l-Cezerî, Takrîbu’n-Neşr, 194
(8) bk. Dârimî, Fazâilü’l-Kur’an, 33
(9) bk. Suyûtî, ltkân, I / 311.
(10) bk. a.g.e.
(11) bk. Kurtubî, Tefsir, I / 30.
Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü
