Otuzuncu Lem'a'daki esmanın sıralanışı neye göre yapılmıştır? Ferd, Hayy, Kayyum, Hakem, Adl, Kuddüs olması gerekmiyor muydu?

Değerli Kardeşimiz;

Ferd, Hayy, Kayyum, Hakem, Adl, Kuddus, bu isimleri Hazreti Ali (ra) ism-i azam ya da ism-i azam mertebesinde gördüğü için, kendine özel olarak vird yapmıştır. Dolayısı ile bu isimlerin terkibini ve sıralanışını Hazreti Ali Efendimiz yapmıştır. Üstad da bu isimlerin mana ve tecellilerini tefekküri bir tarzda bize ders veriyor.

Önce İlahın bir olması şarttır (Ferd). Bu binanın temeli gibidir. Sonra bu zatın hayat sahibi olması icab eder (Hayy). Bu da binanın betonarmesi gibidir. Sonra kendisinin hiçbir şeye bağlı olmadan ayakta olması ve bütün şeyleri ayakta tutabilecek gücü ve kudreti olması lazım (Kayyum). Bu da binanın duvarları gibidir. Sonra da hikmetli olup bütün faaliyetlerinde hikmet, faydalar ve güzellikler bülünması gerekir (Hakem). Bu da binanın tesisatı gibidir.

Sonra da herşeyi dengeli ve yerli yerine koyabilecek bir ciddiyet ve düzene sahip olması gerekir. Adalet ve ölçü bu makamın en bariz özelliğidir (Adl). Bu da boya, iç dizayn ve ev eşyaları gibidir. En sonunda bu zatın yarattığı mahlukata kainatı güzel gösterecek tecellilerle donatması gerekir (Kuddüs). Bu da evi güzel gösterecek nezahet, nezafet, temizlik ve güzellikleri yapabilecek tecellilerden oluşmaktadır.

Bu sıralama 30. Lem'ada Kuddüs, Adl, Hakem, Ferd, Hayy ve Kayyum olarak farklı bir sıralamada gelmiştir. Burada da nazara çarpan ve tefekkür sıralamasına göre İlahi isimler sıralanmıştır, denilebilir.

Ancak her bir ismin içeriğini tek tek okuyup karşılaştırdığımızda, bu sıralamadaki hikmetin ismi azam olma ihtimalindeki oranla bağlantılı olduğu anlaşılmaktadır.

Üstad'ın en çok üzerinde durduğu ve ismi azam olma ihtimalini yüksek tuttuğunu anladığımız isim, Kayyum ve sonra Hayy isimleridir. Ardında ise Ferd, Hakem, Adl ve Kuddüs isimleri gelmektedir. Dolayısı ile zaif ihtimalden kuvvetli ihtimale doğru bir sıralama takip edilmiş olabilir.

Ayrıca anlaşılma noktası da basitten zora doğru aynı paralelde devam etmektedir. Daha kolay anlaşılır gibi olan Kuddüs ismi başta yer alırken, daha derin olan Kayyum ismi ise sonda yer almaktadır. İki isim arasındaki sıralama bu istikamette, yani daha basitten zora doğru devam ediyor.

Esmanın birbiri ile bağlantısını dikkate aldığımızda, bu sıralamanın anlamayı kolaylaştırdığını söylemek mümkündür...

Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü