"Ubudiyet-i Fıtri, Fiili, Fikri, Hassa, Külliye" ne demektir?

Cevap

Değerli Kardeşimiz;

Ubudiyet, kulluk demektir.

Ubudiyet; Allah’a karşı kulluk vazifesini yapmaktır. Kâinatta canlı cansız, şuurlu şuursuz, her şey Allah’a karşı hâl ve kal dili ile ibadet ediyor.

Şuurlu olanlar kendi namına ibadet ederken, şuursuz olanlar da İlahi isim ve sıfatlar adına ibadet ediyorlar.

Ubudiyet-i fikriye: Kulluk şuuru ve kulluk düşüncesi demektir. Kâinatı ve içindeki İlahi sanatları mana-yı harfi, yani Allah adına ve Allah hesabına okumayabilme veya tefekkür etme şuuru demektir.

Ubudiyet-i fitriye: Allah kâinattaki her mahlûku ibadet edebilecek istidatta yaratmıştır. Yani ibadet fıtri bir haldir. Tavuğun gayesi yumurta, sığırınki ise süt ve buzağı, ağacın gayesi ise meyve vermektir. Bu onların hem vazifesi hem de fıtri ibadetidir

İnsanlık bu fıtri ihtiyacı farklı yollarla tatmin etmeye çalışmış ve çalışıyor. Öyle ki -amma hak amma batıl- insanlar arasında inanma ve ibadet etme oranı çok yüksektir.

Ubudiyet-i fiiliye: Mahlûkatın fiil ve davranışları ile ibadet etmesidir. Ağacın meyve vermesi, tavuğun yumurta vermesi, ineğin süt vermesi, insanın namaz kılması hep birer fiili ibadet niteliğindedir.

Ubudiyet-i hassa: İnsanın kendi hususi âlemindeki kulluk şuurudur. Bu sebeple her bir insan ayrı bir âlem gibidir. Ve bu âlemde kendine mahsus bir ibadet seviyesi ve şuuru bulunur. Yani bu ibadet şeklinde şahsi gayret ön plandadır. Her insan, ilahi isimleri üzerinde farklı gösteren ve yansıtan hususi bir aynadır.

"Göklerde ve yerde olan her şey Allah'ı tesbih eder." (Haşir Suresi, 59/24)

"Yedi gök ve yer ve onların içindekiler Onu tesbih eder. Hiçbir şey yoktur ki, O’nu hamd ile tesbih etmesin." (İsrâ Suresi, 17/44)

Bu gibi ayetler de her şeyin Allah’ı tesbih ettiğine işaret eden karinelerdir.

Ubudiyet-i külliye: İnsan sahip olduğu duygu ve cihazlar kâinatı kuşatacak kadar geniş ve küllidir. İşte insan bu yönü ile de külliyet kazanmaya müsaittir.

İnsan kendisine ihsan edilen maddî ve manevî sermaye hükmünde olan kabiliyetlerini Allah’ın rızasına uygun kullanırsa, bunların her birini kendine has bir ibadete sevk etmiş ve böylece küllî bir ibadet yapmış olur.

Kulluk şuuru çok yüksek bir insan bütün kâinatın ve içindeki varlıkların lisan-ı hâl ve lisan-ı kal ile yapmış oldukları ibadetleri, geniş ve külli bir niyet ve tasavvur ile kendi namlarına Allah’a takdim edebilir. İşte şuurlu varlıkların bu külli niyet ve tefekkür ile diğer ibadetleri Allah’a takdim etmesine "ubudiyet-i külliye" deniyor.

Her varlık, yaratılışına terettüp eden görevleri yerine getirmek suretiyle Allah’a ibadetini takdim eder. Fakat bu takdim, cüz’idir ve hususidir. Yani, sadece o ferde mahsustur. İnsan ise, Cenab-ı Hakk’a ibadet ederken, hem kendi ibadetini, hem de bütün kâinatın ibadetini takdim edebilir. O zaman abd-i küllî mertebesini elde eder.

Peygamber Efendimiz (asm)'in miraçta Allah’ın selamına karşı tahiyyat ile mukabele etmesi buna güzel bir misaldir. Hz. Peygamber (a.s.m.) miraçta bütün mahlûkatın ibadetini Cenab-ı Hakk’a arz etmiştir. Her müminin namazı, onun bir nevi miracı olduğundan, her mümin namazda “iyyakenabudü” (yalnızca sana ibadet ederiz) veya “ettahiyyatulillahi” derken derecesine göre aynı sırra mazhar olabilir. Böylece, onun ibadeti, cüz’iyetten çıkar, külliyet kesbeder.

“El-Mübarekat” kelimesi, yeryüzünde ne kadar berekete sebep ve vasıta varsa hepsine işaret eden çok geniş ve cami bir kelimedir.

Mesela, tohum ve çekirdekler mübarektir, yani içinde tonlarca nimeti barındıran ve berekete sebep olan küçük ama bereketli mahlûklardır. Bir torba buğday tohumunu tarlaya saçıyoruz, onlarca torba buğday mahsul alıyoruz. Demek o bir torba buğday tohumu mübarektir.

Peygamber Efendimiz (asm) Allah’a arz-ı ubudiyet ederken, bütün bu bereketleri nazara alıp öyle teşekkür ediyor. Tahiyyattaki mübarek kelimesi de böyle kuşatıcı ve geniş bir manaya sahiptir.

Üstadımız bu hakikati şöyle ifade etmektedir:

"Meselâ: Resul-i Ekrem Aleyhissalâtü Vesselâm, o gecede Cenâb-ı Hakka karşı selâm yerinde اَلتَّحِيَّاتُ ِللّٰهِ demiş. Yani, 'Bütün zîhayatların, hayatlarıyla gösterdikleri tesbihat-ı hayatiye ve Sânilerine takdim ettikleri fıtrî hediyeler, ey Rabbim, Sana mahsustur. Ben dahi bütün onları tasavvurumla ve imanımla Sana takdim ediyorum.'

"Evet, nasıl ki, Resul-i Ekrem Aleyhissalâtü Vesselâm اَلتَّحِيَّاتُ kelimesiyle bütün zîhayatın ibâdât-ı fıtrîyelerini niyet edip takdim ediyor."

"Öyle de tahiyyatın hülâsası olan اَلْمُبَارَكَاتُ kelimesiyle de bütün medar-ı bereket ve tebrik ve bârekâllah dediren ve mübarek denilen ve hayatın ve zîhayatın hülâsası olan mahlûklar, hususantohumların ve çekirdeklerin, danelerin, yumurtaların fıtrî mübarekiyetlerini ve bereketlerini ve ubudiyetlerini temsil ederek, o geniş mânâ ile söylüyor."

"Ve mübarekâtın hülâsası olan اَلصَّلَوَاتُ kelimesiyle de zîhayatın hülâsası olan bütün zîruhun ibâdât-ı mahsusalarını tasavvur edip dergâh-ı İlâhîye o ihâtalı mânasıyla arzediyor."

"Ve اَلطَّيِّبَاتُ kelimesiyle de, zîruhun hülâsaları olan kâmil insanların ve melâike-i mukarrebînin, salâvatın hülâsası olan tayyibat ile nuranî ve yüksek ibadetlerini irade ederek Mâbuduna tahsis ve takdim eder." (1)

Mübarek kelimesinin maddî temsilcileri hükmünde olan tohumlar, nutfeler ve çekirdekler, aynı zamanda Allah’ın ilim, irade, kudret ve sair isimlerini muazzam bir şekilde gösteren sanat harikalarıdır. Yeryüzünde ki bütün canlıların rızkı olan yiyecek ve içeceklerin temeli hep bu küçük ve kesretli sanat harikalarına dayanmaktadır.

Üstelik bu sayısız tohum ve çekirdekler toprak altında birbirine karışmış olmalarına rağmen, muhit bir ilim, mutlak bir irade ve nihayetsiz bir kudret bunları birbirinden tefrik ve temyiz ederek yeşerip büyütüyor ve rızık olarak canlılara ihsan ediyor. Bir buğday tanesinin buğday başağı olması, bir çekirdeğin koca bir ağaç olup meyve vermesi Allah’ın bir kudret mucizesidir.

(1) bk. Şualar, Altıncı Şua.

- "Abd", "Abd-i Külli", "İbadet" ne demektir?

Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü

Kategorileri:
Okunma sayısı : 4.321
Sayfayı Word veya Pdf indir
Bu içeriği faydalı buldunuz mu?

BENZER SORULAR

Yükleniyor...