Üstad'a göre insanların çoğunun meşrutiyete karşı çıkmasının nedeni nedir? Meşrutiyet halka nasıl gösterilmiştir, açıklar mısınız?

Değerli Kardeşimiz;

Meşrutiyete ekseriyet itibarıyla toplumun muhalefet etmesinin çok çeşitli sebepleri vardır. Üstadımız Eski Said dönemindeki eserlerinde bunları müteaddit yerlerde ifade etmiştir. Münazarat isimli eserinde bu hikmeti mebni olarak telif etmiştir.

Bizler maddeler halinde, ana hatlarıyla itiraz sebeplerini şöyle sıralayabiliriz:

1. Alışkanlıkları terk etmek çok zordur. 600 küsur yıl devam eden ve babadan oğula geçen padişahlık sisteminin yerine meclisin gelmesi; halk tarafından anlaşılamamış ve kabullenilememiştir.

2. İslamiyet ve istiklaliyet saltanatın tasarrufunda görüldüğünden, o giderse hürriyet ve şeriatın da zayi olacağını düşünmüşlerdir.

3. İttihat ve Terakki'nin içerisinde bozuk insanların olması ve onların kötü ahlakı sebebiyle ülkeyi idare etmeye uygun görülmemiştir.

4. Avrupalıların baskısı ve ülkemiz üzerindeki tasallutları hazmedilememiş, meşrutiyetle bu tahakkümün daha ileri gideceği düşünülmüştür.

5. İttihat Terakki'nin siyonistler ve masonlarla iş yapmasıi halkın bunlara güvenini sarsmıştır.

6. Meşrutiyet ile dinsizliğin hükmedeceği ile ilgili umumi propraganda, halkta menfi yaklaşım meydana getirmiştir.

7. Saltanatın gitmesiyle mahiyeti itibarıyla ona benzeyen şahsi hâkimiyetlerin de yıkılacağını düşünen bazı makam sahipleri, meşrutiyete muhalefet etmiş halkı da tahrik etmiştir. Mesela paşalar, ağalar, beyler, meşayih, müderrislerin ekseriyeti, kendilerinin de şahsi hâkimiyetlerinin zarara gireceğini düşünerek meşrutiyete muhalefet etmişlerdir.

8. Abdülhamit Han’ın cennet mekan mecbur olduğu istibdadın kalkması için meşrutiyeti destekleyenler, İttihat ve Terakki yönetime geldiğinde daha fazla müstebit ve mütehakkim davrandıkları için halkı nefrete sevk etmişlerdir.

9. Abdülhamit Han’ın fevkaddeha siyaset ve otoritesi yanında; ona çömez olamayacak derecede zavallı ve beceriksiz insanların yönetime gelmesi sevk ve idare açısından halkı tedirgin edip muhalefete geçirmiştir.

10. Allah (c.c)’ın dünyada sevk ve idare ile ilgili ilahi muradını idrak edemeyenler, zevahire aldanarak devamını arzu etmişler. Meşrutiyetin istikbalde saltanattan daha önemli ve daha mühim vazife ifa edeceğini anlayamamışlardır.

11. Azınlıkların ve ecnebilerin haklarının geliştirilmesi ve onlara tanınan hukuki yetkiler, milleti tedirgin etmiş, meşrutiyet açısından ümitsizliğe sevk etmiştir.

12. Padişaha ve etrafına yapılan hakaretler, isnatlar, ihanetler de bu işin cabası olmuştur. Bu orantısız muameleler ve hamleler halkı vicdanen tahrik edip padişahı muhafaza alanına itmiştir.

13. Başta Ermeniler olmakla beraber isyanlar ve ülkenin tevaifi müluk hususunda parçalanma tehlikesi ve bu hususta çalışan ihanet şebekeleride meşrutiyetin aleyhine malzeme olarak kullanılmıştır.

14. Alaylı ve mektepli mücadelesi; Osmanlının bel kemiği olan orduda ikilem çıkarmıştır. Bu hususta alaylılar teamüle uyarak kendi makamlarını korumak için meşrutiyete isyan etmişlerdir.

15. Özellikle Batı'nın ve ecnebilerin kuvveti olan ve masonlar tarafından çıkarılan gazeteler ve yayınlar meşrutiyetle de iktifa etmeyip, bu milletin tamamen telef edilmesi için el altından isyan ve muhalefet haberleri ve yayınlarıyla millleti tahrik etmişlerdir.

16. İngiliz siyaseti İstanbul'u susturduğundan dolayı, milletin saltanatın yanında olmasını gizlice hedefleyerek amaçlarına daha kısa ve kolay bir şekilde gidebilmeleri için ve kaos ortamı oluşması açısından bunların da bu işte parmakları vardır...

Sonuç itibariyle maddeler daha fazla çoğaltılabilir. Ana hatlarıyla Külliyat'ta nazara verilen sebepler bunlardan ibarettir.

Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü