"Ya kemal-i ittisal ve ittihad vardır veya kemal-i inkıta ve infisal vardır. Bu iki surette, birbirine atıfları caiz değildir." İzah eder misiniz?
Değerli Kardeşimiz;
"Yani, 'Bizler mü’minlere karşı, ancak istihza edici insanlarız.' Bu cümlenin evvelki cümleye atfedilmediğinin esbabı:
"İki kelime veya iki cümle arasında ya kemal-i ittisal ve ittihad vardır veya kemal-i inkıta ve infisal vardır. Bu iki surette, birbirine atıfları caiz değildir. Ancak aralarında orta derecede bir inkıta ve bir ittisal olan yerlerde atıfları caizdir. Bu cümle ise اِنَّا مَعَكُمْ cümlesine bir cihetten tekittir, bir cihetten de bedeldir. Bu iki surette, her iki cümlenin arasında kemal-i ittisal vardır. Diğer bir cihetten dahi mukadder bir suale cevaptır. Bu surette de aralarında kemal-i inkıta vardır. Çünkü alelekser sual inşa, cevap ihbar olur. İşte bunun için aralarında atıf yapılmamıştır." (İşaratü'l-İ'caz, Bakara Suresi 14 ve 15. Ayetler)
Burada ayetin kendinden önceki cümle ile bağlanmamasının sebebi izah ediliyor.
Bir cümlenin kendinden önceki cümle ile bağlanmamasının iki nedeni olabilir. Ya iki cümle arasındaki bağ ve bağlantı çok güçlüdür, âdeta birbiri ile bitişik gibidir ki, bu durumda atıfta bulunmak anlamsız olur. Ya da iki cümle arasında hiçbir münasebet ve anlam ilişkisi yoktur ki, bu durumda da atıfta bulunmayı gerektirecek bir münesebet kalmaz.
Ama iki cümle arasında orta derecede bir kopukluk ya da bitişiklik söz konusu ise, o zaman atıfta bulunmak caiz ve anlamlı olur. Yani ayniyet dediğimiz benzeme ve gayriyet dediğimiz farklılık aynı anda olmalı ki, atıf yapılabilsin.
Bahse konu olan iki ayet arasında atıfta bulunacak bir durum söz konusu olmadığı için atıf terk edilmiştir.
"İman edenlerle karşılaştıkları zaman, 'Biz de iman ettik.' dediler..."
"...Bizler müminlere karşı, ancak istihza edici insanlarız." (Bakara, 2/14)
Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü
