"İman, izzet-i nefsi intaç ettiği gibi, nifak da onun aksine zilleti intaç eder. Zilleti olan, herkese karşı kendisini zelil gösterir. Bu ise riyadır..." İzah eder misiniz?

Değerli Kardeşimiz;

"Binaenaleyh, iman, izzet-i nefsi intaç ettiği gibi, nifak da onun aksine zilleti intaç eder. Zilleti olan, herkese karşı kendisini zelil gösterir. Bu ise riyadır. Riya ise müdahenedir. Müdahene dahi kizbdir. Kur’ân-ı Kerim, şu silsileli kizbe ﴾ وَاِذَا لَقُوا الَّذِينَ اٰمَنُوا قَالُوۤ اٰمَنَّا ... ﴿ ile işaret etmiştir. Yani, “Mü’minlere rast geldikleri zaman, 'biz de imana geldik’ diyorlar."(1)

İman; izzetli ve haysiyetli olmayı iktiza ediyor ve onu netice veriyor. Nifak ve küfür ise zilleti ve alçaklığı icab ettiriyor ve onu netice veriyor. Çünkü iman, insan ile Allah arasında bir nisbet ve en büyük bir alakadır. İnsan bu alaka ile kendini kuvvetli ve aziz hissediyor.

Nifak ve küfür bu nisbeti kopardığı için, insan aciz ve fakir yapısı ile kendini sebeplere mahkûm zannediyor. Ve sebeplere olduğundan fazla perestiş edip tesir ve kıymet veriyor. Hâlbuki hüküm ve kudret Allah’ındır, sebepler buna sadece basit birer perde hükmündedir.

İman nisbetini koparan zillet sahibi kâfirler ya da münafıklar, her sebep karşısında kendini aciz ve zavallı görür, vehmettikleri kuvvete karşı kendilerini daim kul ve köle zannederler. Tabiî sebeplere karşı gösterdikleri bu kölelik ve kulluk samimi değil yapmacıktır.

Riya, içten olmadan yapılan sun’î amellere denilir ki bunun sonu müdahene yani dalkavukluk ve tabasbustur.

Malum "müdahane" kelime olarak, dalkavukluk, menfaat beklediği bir kimseyi yüzüne karşı övmek, koltuklamak, bir kimsenin yüzüne karşı iyi görünmek ve münafıklık gibi manalara geliyor. Bunun özünde ise yalan vardır. Çünkü samimi ve içten olmayan her şey yalandır ve yalandan fışkırır.

(1) bk. İşârâtü'l-İ'câz, Bakara Sûresi, 14 ve 15. Âyetlerin Tefsiri.

Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü