"Yahut اَنْ يَضْرِبَ ile paranın darbına ima edilmiştir." İzah eder misiniz?

Değerli Kardeşimiz;

"Yahut ﴾ اَنْ يَضْرِبَ ﴿ ile paranın darbına ima edilmiştir. Yani, temsillerin darbı ve darb-ı meseller, sikkenin darbı kadar kelâma kıymet veriyor. Yani, nasıl ki sikke, gümüş ve altına kıymet veriyor; darb-ı meseller de kelâmlara o nisbette kıymet ve itibar veriyor. Ve bu işaretle, vehimleri def etmek için temsillerin güzel bir vasıta olduklarına ve temsillerin bid’a olmayıp belâgat sahasında işlek ve güzel bir cadde olduğuna îma edilmiştir. Evet, durub-u emsâl, malûm kaidelerdendir."(1)

Paranın değeri, üzerinde basılmış olan devletin resmî mühründen ve nişanesinden dolayıdır. Üzerinde devletin mührü ve sikkesi olmayan paranın hiçbir değeri ve kıymeti yoktur. Bununla beraber sikkenin sahibi olan devletlerin farklı güç ve itibarda olması da sikke basılan madene kıymet vermektedir.

Temsil, darb-ı meseller de aynı şekilde konuşma ve sohbetlere paranın üzerindeki devletin sikkesi gibi bir değer ve kuvvet katıyor. Paranın üstündeki devletin mührünü kaldırmak onu nasıl kıymetsiz hale getiriyor ise, temsil ve darb-ı meselleri sohbet ve kelamlardan kaldırmak da aynı şekilde kelamın değerini ve gücünü zayıflatıyor.

Bu yüzden, Kur’an-ı Kerim temsil getirmeye çok büyük bir ehemmiyet vererek, temsili belâğat sahasında işlek ve güzel bir cadde haline dönüştürmüştür. Kitaplarla anlatılmayacak bir manayı bazen bir atasözü, bir deyim ve bir darb-ı mesel ile anlatmak mümkün olabiliyor. Meselâ, bir hâdiseden canı yanan birisinin vaziyetini ve halet-i ruhiyesini; “Ateş düştüğü yeri yakar” darb-ı meseli ile en güzel bir şekilde ifade edebiliyoruz.

Temsil ve darb-ı meseller bu manada kelamın ve sohbetin mührü ve sikkesi hükmündedir. Paranın üstündeki sikke ve mühür nasıl parayı değerli yapıyor ise, temsil ve darb-ı meseller de kelamı ve sohbetleri o denli kıymetli ve veciz kılıyor.

(1) bk. İşaratü'l-İ'caz, Bakara Suresi, 26-27. Ayetlerin Tefsiri.

Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü