"Avrupa’nın darlığı ve deniz ve enharı olan vesait-i tabiiye-i münakale içinde dolaşması sebebiyle, tearüf ticareti, teavün iştirak-i mesaiyi intaç ettikleri gibi..." şeklinde devam eden pasajı açıklar mısınız?

Değerli Kardeşimiz;

Avrupa medeniyetinin maddi olarak bizden üstün olmasının sebebi, Avrupa kıtasının nüfus yoğunluğundandır. Avrupa kıtası yaşamak noktasından latif ve hoş bir kıta olduğu için, dünya nüfusunun dörtte biri buraya yerleşmiştir.

Evet, Avrupa dar bir kıta olmasına karşın güzel bir kıta olup, bütün sanayinin temeli olan demir genellikle burada çıkmıştır. Ayrıca deniz ve nehir noktasından da gayet zengin bir coğrafyadır. Bütün bu şartlar bir araya gelince kıta, insanları kendine çekmiş ve müthiş bir nüfus yoğunluğuna sebebiyet vermiştir.

Nüfusun aşırı yoğunluğundan dolayı kıta kaynakları zamanla yetmemeye başladığı için, kıtadaki insanlar ihtiyaçlarını temin edecek yollar aramışlardır. Bu ihtiyaç ve tahkikat neticesinde Avrupa sanat ve vasıtaların keşfinde önemli bir merhale kat etmiştir.

Asya kıtasında durum tersinedir. Alan geniş, nüfus yoğunluğu az, kaynaklar yeterli olduğu için insanlarda bir atalet ve gayretsizlik meydana gelmiş, gelişmenin ve keşiflerin geri kalmasına sebebiyet vermiştir. Demek insanı bir şeye en güzel motive eden, o şeye olan ihtiyaç ve zıtlıklardır.

Avrupa ülkeleri arasında iletişim ve ulaşım, diğer kıtalara nazarla daha üstün ve daha yoğun olduğu için, biribirlerini tanıma, yardımlaşama ve etkileşim çok üst düzeyde olmaktadır. Bu da ülkeler arasında sıkı bir ticari ilişki demektir. Ticari ilişkiler yardımlaşma ve mesai birlikteliğini de beraberinde getiriyor. Bu da en nihayetinde fikir birliğini ve fikri dayanışmayı doğuruyor.

Bir de Avrupa milletleri arasındaki rekabet maddi keşiflere ivme kazandırıyor. Mesela, bir Alman bilim adamı bir şey bulsa, Fransız buna misilleme yapma ihtiyacı hissediyor. Çünkü aralarında hem tanışma var hem de müspet rekabet var. Müspet rekabet ise müsabakaları doğuruyor. Müsabaka ise bilimin en büyük teşvikçi motorlarındandır.

Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü