"Cemaatte vahid-i sahih olmazsa, cem ve zam, kesir darbı gibi küçültür." cümlesi ve akabindeki haşiyeyi izah eder misiniz?

Değerli Kardeşimiz;

73. Cemaatte vahid-i sahih olmazsa, cem ve zam, kesir darbı gibi küçültür.^(HAŞİYE)

"HAŞİYE: Hesapta malûmdur ki, darb ve cem ziyadeleştirir. Dört kere dört, on altı olur. Fakat kesirlerde, darb ve cem, bilâkis küçültür. Sülüsü sülüsle darb etmek, tüsu’ olur, yani dokuzda bir olur. Aynen onun gibi, insanlarda sıhhat ve istikamet ile vahdet olmazsa, ziyadeleşmekle küçülür, bozuk olur, kıymetsiz olur."(1)

Hesapta malûmdur ki, çarpma ve toplama ziyadeleştirir. Dört kere dört, on altı eder. Fakat kesirlerde, çarpma ve toplama, bilâkis küçültür. Üçte biri üçte birle çarpmak, tüsu’ olur, yani dokuzda bir olur. Aynen onun gibi, insanlarda sıhhat ve istikamet ile vahdet olmazsa, ziyadeleşmekle küçülür, bozuk olur, kıymetsiz olur.

Kesirli sayılarda toplama işlemi sayıyı büyültür. Ancak bu büyüme; kemiyeten bir büyümedir, keyfiyet ve kalite açısından küçülme söz konusudur.

Mesela; yüz tane yarım adam, tam bir adam yapamaz. Keza fertlerden müteşekkil bir cemaatin manevî kuvvetini, fertler ayrı ayrı olmaları halinde ortaya koyamazlar. Yüz tane ip düşünelim. Bunlar bir araya geldiğinde tek bir ip (halat) olur. Sayı olarak küçülür, ancak kuvvet olarak artar. Halat'ı açtığımızda kemiyet olarak yani sayı bakımından artar, ancak kuvvet ve kalite olarak azalır.

Nitekim Üstad Hazretlerinin burada nazara verdiği de kemiyeten büyüme değil, sağlam ve sağlıklı bir beraberlikten doğacak olan keyfiyeten bir büyümedir.

(1) bk. Mektubat, Hakikat Çekirdekleri: 73.

Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü