"Ene kuvvetleşiyor, bazen sinirleniyor." İzah eder misiniz?
Değerli Kardeşimiz;
"Gaye-i hayal olmazsa enaniyet kuvvetleşir"
"Bir gaye-i hayal olmazsa, yahut nisyan basarsa, ya tenâsi edilse; elbette zihinler enelere dönerler, etrafında gezerler."
"Ene kuvvetleşiyor, bazan sinirleniyor. Delinmez, tâ “nahnü” olsun. Enesini sevenler başkalarını sevmezler." (Sözler, Lemeât)
"Ene kuvvetleşiyor, bazen sinirleniyor" ifadesi, Bediüzzaman Hazretlerinin "ene" (benlik, ego) kavramı üzerinde yaptığı derin analizlerin bir yansımasıdır. Bu cümle, insanın fıtratı gereği sahip olduğu enenin yanlış yönlendirilmesi durumunda nasıl zararlı bir hâl alabileceğini anlatır. Bu kavramı ve cümleyi daha iyi anlamak için "ene"yi ve onun farklı durumlarını ele alalım:
Ene ya da ego duygusu ilahi usuller ile ıslah ve terbiye edilmez ya da Allah’ı tanımak ve ahireti kazanmak (gaye-i hayal) gibi bir hedef ve misyonu olmazsa, o zaman ene kendine yönelir. Kendi ile meşgul olup, kendine takılıp bütünü ile bencil ve egoist olur. Hesabına gelmeyen şeylerde, menfaatine dokunan işlerde insan tanınmaz bir hâl alabiliyor. Enenin kuvvetleşmesi ve sinirlenmesi bu anlamdadır.
Enenin insana verilmesinin en büyük hikmeti, Allah’ı isim ve sıfatları ile bilmek ve tanımak içindir. Yani ene aslında Allah’ı isim ve sıfatları ile tanıma noktasında bir vahid-i kıyasi yani bir ölçü birimidir.
Ene bu asıl vazifesini unutursa bütün gücü ve kuvveti ile kendine yönelir, kendine kitlenir ve kendine hizmet etmeyi misyon hâline dönüştürür. Adeta insan bütün ecza ve azaları ile eneye hizmet edip enenin etrafında pervane olur. Sadece kendini düşünür, kendi için sever, kendi için sinirlenir ve öfkesi de şehveti de kendinedir. Enesini sevenler başkalarını sevmezler...
Netice olarak;
"Ene kuvvetleşiyor" ifadesi, insanın benlik hissini doğru yönetemediğinde nasıl bir tehlike hâline gelebileceğini ifade eder. Bu cümle, benliğin bir imtihan vesilesi olduğunu ve insanın bu imtihanı başarıyla geçebilmesi için tevazu, kulluk ve teslimiyetle hareket etmesi gerektiğini hatırlatır. Bediüzzaman’ın ifadesiyle, ene bir "anahtar" gibidir; ya hakikati açar ya da insanı yanlış yollara sürükler.
İlave bilgi için tıklayınız:
- "Enesini sevenler başkalarını sevmezler." cümlesini izah eder misiniz?
Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü
