"Cenab-ı Hakk'ın esma-i hüsnasının had ve hesaba gelmez türlü türlü tecelliyatı vardır. Mahlukatın tenevvüleri ve ihtilafları, o tecelliyatın tenevvülerinden ileri geliyor." İzah eder misiniz?

Cevap

Değerli Kardeşimiz;

Allah’ın isim ve sıfatlarının birbirinden farklı nihayetsiz tecellileri vardır. Eşyadaki ve mevcudattaki ihtilaf ve farklılıklar, isim ve sıfatların tecellisinden meydana gelmektedir. Şayet kâinatta bir isim galip gelip hükmetseydi, eşya ve canlılar o ismin mana ve hükmüne göre tek tip olur; ihtilaf ve rengârenk çeşitlilikler olmazdı.

Böyle olunca, her bir insan şahsiyet açısından diğer insanlardan tamamen farklı bir mahiyete sahip oluyor. Bütün mahlukat içinde insanın çok hususî bir mevkii vardır. Her bir insan duygu ve istidatları cihetiyle farklı bir âlemdir, kâinatın küçük bir misalidir. İnsanlardaki ihtilaf-ı istidat, ihtilaf-ı esmadan geliyor.

Üstad Hazretleri bu hususa şu şekilde işaret ediyor:

"Fakat, çendan insan bütün esmaya mazhardır; fakat kâinatın tenevvüünü ve melâikenin ihtilaf-ı ibadatını intaç eden tenevvü-ü esma, insanların dahi bir derece tenevvüüne sebep olmuştur. Enbiyanın ayrı ayrı şeriatleri, evliyanın başka başka tarikatleri, asfiyanın çeşit çeşit meşrepleri şu sırdan neşet etmiştir. Mesela, İsa Aleyhisselam, sair esma ile beraber, Kadir ismi onda daha galiptir. Ehl-i aşkta Vedûd ismi ve ehl-i tefekkürde Hakîm ismi daha ziyade hâkimdir." (Sözler, 24. Söz, Birinci Dal)

Allah’ın isim ve sıfatları sonsuz olduğu için, kâinatta hiçbir şeyi ve hiçbir noktayı hariçte bırakmadan ihata edip kuşatıyor. Her bir eşyayı istila edip başkaların istila ve ihata etmesine fırsat vermiyor. Her bir ilahi isim kendi mana ve hükmünü göstermek istediği için, ilahi irade her ismi ölçülü bir şekilde tecelli ettiriyor. Bu da kâinatta farklı ve rengârenk tecellilerin ortaya çıkmasına sebep oluyor. Şayet bir şey hariç kalsa bu bir eksiklik ve kusur olacağı için Allah’ın isim ve sıfatlarının keyfiyeti ile bağdaşmaz.

Alîm ismi, "Ben istila ve ihata ile bütün mahlukatta tecelli edeceğim." dese, ilahi iradenin kontrolünden çıksa, her şey taşı ile toprağı ile âlim ve ilim sahibi olur. Rezzak ismi aynı şekilde hareket etse, bütün kâinattan rızık akar. Diğer isimlerin tecelli etmesine imkân kalmaz. Cenab-ı Hak mutlak iradesiyle bütün isimlerini ölçülü bir şekilde tecelli ettiriyor, harika bir şekilde tanzim ediyor ve tevhidi etraf-ı âleme ilan ediyor.

Aynı şekilde Allah’ın Rahman ve Rahim isimleri, şefkat ve merhamet sıfatları da ihata ile tecelli etmiş olsa, cehennemin vücuduna müsaade etmez. Ama ilahi irade şefkatin tecellisine bir ölçü koyup, Kahhar ve Cebbar gibi celali isimlerinin de tecelli etmesine imkân veriyor.

İşte kâinattaki farklılıkların sebebi, ilahi isimlerin tecelli etmesidir.

Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü

Okunma sayısı : 2.331
Sayfayı Word veya Pdf indir
Bu içeriği faydalı buldunuz mu?

Yorumlar

k.toprak
Emeğiniziçin Teşekkür ederim Allah razı olsun Ağabeylerim
Yorum yapmak için Giriş Yapın ya da Üye olun.

BENZER SORULAR

Yükleniyor...