"Cüz’iyat gibi külliyatın dahi birer şahs-ı manevisi vardır ki, birer vazife-i külliyesi görünüyor, onda bir hizmet-i külliye görünüyor." Külliyat ve cüziyat tabirlerinin ıstılahi manaları nedir? Melekler bunların şahs-ı manevileri midir?

Değerli Kardeşimiz;

"Külli" kelimesi, lügat manasıyla, büyüklük, genişlik, azamet gibi manalar ifade eder. Mesela; insanın bütün organlarını ve duygularını yaratılış gayelerinde kullanması külli bir ubudiyettir. Keza, dua ederken bütün müminleri niyet etmek de külli bir niyet olur.

Istılah manasıyla, külli denilince onun temsil ettiği cüz’î fertlerin tümünü anlıyoruz. Külli, bir şahs-ı manevidir, hariçte vücudu yoktur. Cüz’î fertlerin ise hariçte vücutları vardır. Mesela, insan denildiği zaman bir nev’in ismini kastederiz, bu bir külli manadır. Her bir insan ise o külli manayı gösteren cüz’î birer ferttirler.

"Cüz’iyat gibi külliyatın dahi birer şahs-ı manevisi vardır.” cümlesini çiçekler âleminden birer misalle açıklamaya çalışalım:

Bir laleyi ve bir menekşeyi tek başlarına düşündüğümüzde, bunlar lale ve menekşe nev’inin cüz’î birer ferdi olurlar. Lalelerin tümünü birlikte nazara aldığımızda, karşımıza bir şahs-ı manevi çıkar. Her bir lalenin tesbihatını temsil eden bir melek olduğu gibi, lale nev’inin tüm fertlerinin bütün tesbihlerini birlikte temsil eden daha büyük bir melek de olacaktır.

Aynı şey, sümbül için de aynen geçerlidir. Sümbüllerin tümünün de tesbihlerini temsil eden bir müekkel melekleri vardır.

Bu iki misali bütün çiçek nevilerine, bütün meyve ağaçlarına, bütün hayvan türlerine tatbik ettiğimizde birbirinden ayrı ama birbirini tekmil eden nice farklı neviler ve bunların çok farklı tesbihleri ortaya çıkar. Bu nevilerin her birini temsil eden büyük melekler de birbirinden farklı olacaklardır. Nebatat ve hayvanat âlemlerinin her bir nev’inin yaptıkları bu külli hizmetler, Üstad Hazretlerinin ifadesiyle “nihayetsiz melâike envaı” olduğunu bildirmektedir.

Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü